Getty ImagesMerkez Bankası’nın perşembe günkü nema indirimi piyasalarca beklenen bir karardı.
Her ne kadar beklenti dahilinde olsa da anlamakta her zamankinden daha Çok zorlandığım bu nema indirimi öncesinde aklıma şu sorular geldi:
Deprem sonrası döviz muhtaçlığının Doruk yaptığı noktada:
- Merkez Bankası nema indirip sonra elindeki kıt dövizi satarak kuru tutmaya çalışır mı?
- Faiz inerse Dilek edilen siyaset dayanağı sağlanır mı, yoksa uzun müddettir devam eden “daraltıcı genişleme” mi gözlenir?
Bu soruların ikisine de evet yanıtını verince, bu türlü bir maliyeti hele de zelzele sonrası milyarlarca dolarlık bir fatura varken neden ödediğimizi anlamakta zorlanıyorum.
Merkez Bankası uzunca bir müddettir faizleri düşük tutarak ekonomiyi desteklemeye çalışıyor.
Ancak düşük nema ortamı enflasyonu ve dolarizasyonu tetikliyor. Bunun sonucu yükselen kuru tutabilmek için de rezerv satılıyor. “128 milyar dolar nerede?” formunda gündeme gelen sorunun altında bu sistem var.
Düşük faizle süreksiz olarak elde edilen büyüme sayıları altta yatan kırılganlıkları derinleştirdiği ve harcanan dövizi yerine koyacak bir döviz girişi yaratamadığı için merkez bankasının net döviz rezervleri yıllardır azalmaya devam ediyor. nihayet sayılar swap dış net rezervlerin -40 milyar dolar düzeylerine gerilediğini gösteriyor.
Son datalar geçtiğimiz iki haftada net rezerv kaybının 7 milyar dolar olduğunu gösteriyor. Pekala tekrar yapılanmak için döviz rezervine bu kadar muhtaçlığımız olduğu noktada bu düşük nema ısrarı neden?
FELAKET DEVİRLERİNDE Nakit POLİTİKASI
Doğal felaketler arzın azalıp fiyatların yükseldiği bir stagflasyonist şok yaratıyor.
Yakın Vakit Evvel yapılmış bir çalışma bir taraftan fiyat istikrarı bir yandan da üretim kapasitesini vuran bu Cin felaketlerden sonra merkez bankalarının verdikleri reaksiyonların de farklılık gösterdiğine işaret ediyor.
Zira fiyat istikrarının önceliklendirip nema artıran ülkeler de var, felaketin yarattığı resesyonu önceliklendirip nema indiren de.
Önce fiyat istikrarı diyen merkez bankaları uzun soluklu bir arz şoku durumunda vatandaşları bir de enflasyona ezdirmeyelim, kurdan gelen ek bir maliyet artışı yaşamayalım diye düşünerek devinim ediyor.
Faiz indiren merkez bankaları ise harikulâde kaidelerde verilecek bu takviyenin uzun vadeli beklentileri bozmayacağına inanarak devinim ediyor. şayet bu Cin bir felaketten Evvel Nakit siyasetinde önceliklerinizi hakikat belirleyip fiyat istikrarı sağlamışsanız ve kur üzerinden daraltıcı bir tesir beklemiyorsanız bu politikayı tercih edip yolunuza devam edebilirsiniz.
İhtiyaç halinde bu Cin bir mali genişlemeye gidip Yan tesirlerini yaşamadan iktisada net bir takviye verebilmek, olağan vakitlerde işini hoş yapmış merkez bankalarının sahip oldukları bir lüks.
Getty ImagesBİZ BU LÜKSE SAHİP MİYİZ?
İyimser bir kestirimle GSYH’dan yaklaşık iki puan kadar çalması beklenen Aka sarsıntıdan sonra iktisadın desteklenmesi elbette Fazla kıymetli.
Ancak burada soru atılan taşın yerine gidip gitmeyeceği sorusu. Biz olağan vakitlerde işimizi yanlışsız yapıp beklentileri çıpalamış bir merkez bankası olsaydık tam da en Fazla gereksinimimiz olduğu noktada gönül rahatlığı ile nema indirebilir ve indirdiğimiz faize karşılık da iktisatta canlanma yaratabilirdik.
Ama artık durum o denli mi?
Ekonomiyi desteklemek hedefi ile faizi düşürdük, hoş. Pekala yüzde 58 manşet enflasyona karşılık yüzde 8,5’e düşen siyaset faizi iktisatta genişleyici bir tesir mi, yoksa daraltıcı bir tesir mi yapar?
DARALTICI GENİŞLEMEYE DEVAM
Politika faizi ile piyasa faizleri ortasındaki alaka uzunca bir müddettir kopuk.
Enflasyonu ve riskleri artıran nema indirimleri piyasa faizlerini azaltmayıp bilakis artırdığı için Merkez Bankası ve BDDK uzun müddettir yeni düzenleme ve denetimlerle faizleri düşük tutmaya çalışıyor.
Ancak zorlama ile devam ettirilmeye çalışılan düzey piyasa fiyatlamalarını ve öngörülebilirliği daha da bozduğu için ekonomiyi desteklemekten fazla daraltıcı tesir yapıyor. Bu daraltıcı tesir daha Fazla nema indirimi ile bertaraf edilmeye çalışılsa da biriken kırılganlıkların ağır bastığı bir sürece giriyoruz.
Nitekim 2023’e dair zelzele öncesi yapılan büyüme iddialarında bile yaygın olarak yansıtılan ivme kaybı bu etkiyi yansıtıyor.
‘HATALARIN MALİYETİNİ BİRİSİ ÖDENEK ZORUNDADIR’*
Politika kusurlarının bedelleri en Fazla felaket vakitlerinde ağırlaşıyor. Nakit siyaseti bacağında atılan kusurlu adımlar zelzele sonrası devirde Nakit siyasetini maalesef etkisiz hale getirdi.
Maliye siyasetinin zelzele öncesi periyotta görece daha ihtiyatlı devinim etmiş olması ve devinim edecek mali alanımız olması ise şu anda Gerekli finansmanı elde edebilme konusunda en Aka bahtımız olacak.
* (Henry Buckley)
Yorum Yok