Getty ImagesKahramanmaraş ve Hatay sarsıntıları, bölgede yaşayan yaklaşık 13,5 milyon kişiyi ve ülkenin Geri kalanını direkt ve dolaylı olarak etkiledi.
Depremde enkazdan kurtarılan, yakınlarını kaybeden, konutunu ve eşyalarını kaybeden, arama-kurtarma çalışmalarında vazifeli olan, istekli olarak yardıma giden ve olanları uzaktan takip eden herkes sarsıntının tesirini hissetmeye devam ediyor.
Birçok şahıs daha Evvel deneyimlemediği hisleri yaşıyor ve bu hislerin uzun vadede hem bireylerde hem de cemiyet genelinde ne Cin izler bırakacağı sorgulanıyor.
Afetler üzerine çalışan toplumsal psikologlara nazaran afet denen şey soyut ve tarafsız bir olgu değil, siyasi bir olay.
Yani doğal olan afetin bir felakete dönüşüp dönüşmeyeceğini ve yaşanan travmanın tesirlerinin ne kadar Aka ve derin olacağını belirleyen aslında evvelden alınmış olan, bireylerin ve toplumun yaşantısına dair hizmetlerin nasıl organize edildiğini belirleyen siyasi kararlar.
Bu kararlar, afet anında tahribata neden olan yerleşim biçimlerinden arama-kurtarma müdahalelerine, sıhhat hizmetlerinden zelzeleden etkilenen bireylerin barınma gereksinimlerini giderebilecek altyapıya ve onların topluma yine entegrasyonunu sağlayan yardım düzeneklerine kadar tesirini gösteriyor.
BBC Türkçe’ye bu haber için katkı veren, sarsıntının birinci gününden itibaren alanda bulunan ve oradaki insanların durumu ve muhtaçlıkları doğrultusunda yardım sağlamak için örgütlenen ruh sıhhati uzmanları da afet sonrasında kısadan uzun vadeye kadar her basamakta en esirgeyici ve onarıcı etmenin toplumsal takviye olduğunu söylüyor.
Bir öbür değişle, insanların başına bir Hadise geldiğinde nasıl bir takviye sistemi içerisinde oldukları ruhsal güzellik hali açısından belirleyici.
‘İNSANLAR tekrar TEKRAR TRAVMA YAŞADI’
Uzmanlara nazaran afetten sonra birinci etapta beslenme, barınma, ısınma, bulaşıcı hastalıklardan korunma üzere Temel insani gereksinimlerin karşılanması ve inançta olma hissinin en kısa müddette sağlanması hayati.
Bununla Bir arada kişinin yalnızlık ve çaresizlik hislerine kulak veren, yaşadığı ruhsal belirtilerin rasyonel olduğunu ve bir mühlet sonra azalacağını gösteren psikososyal dayanak hizmetlerinin Amade olması öncelikli.
Uzun vadede ise hayat rutinlerinin yine oluşturulması, çocukların okula dönebilmesi, yetişkinlerin çalışabilmesi, maddi kayıpların telafisi, toplumsal dayanışma imkanlarının Mevcut olması, devlet ve halk kaynaklarının tertibi ve etkilenen kısımlara ulaştırılması kıymetli.
Uzmanlara nazaran bunların hepsinin vakitlice, adil ve eşit bir biçimde sağlanması ortaya çıkabilecek ruhsal belirtileri ve etkilenme seviyelerini belirliyor.
Türk Psikologlar Derneği Travma, Afet ve Kriz Birimi’nden Klinik Psikolog Dr. Aslı Akdaş Mitrani, 6 Şubat ve 20 Şubat sarsıntılarında bu Temel gereksinimlerin sağlanmasında gecikmeler olduğunu söylüyor:
“Bölgede yaşayanlar tekrar tekrar travmatize oldular ve Önemli bir nüfus hala sarsıntıları yaşamakta. Şu Lahza yaşadığımız Aka afet düşünüldüğünde maalesef risk ögelerinin birçoğunun geçerli olduğunu söylemek yanlış olmaz.”
KİMLER, NASIL ETKİLENİYOR?
Uzmanlar böylesine yıkıcı bir olaydan sonra dehşet, kaygı, kuşku, Öfke üzere hislerin Fazla derin ve ağır yaşanabileceğini lakin ‘psikolojik bozukluk’ tarifini Mecbur olmadıkça kullanmadıklarını ve afet sonrasında, Özellikle erken evrelerde terapi ve ilaç tedavilerinden kaçındıklarını paylaşıyor.
Dr. Mitrani, afetten sonra birçok kişinin vakitle sıhhatini toparladığını lakin birtakım bireylerde uzun devirli kronik sıkıntılar olabileceğini söylüyor:
“Olay sırası ve Çabucak sonrasında, dehşet, vefat korkusu, çok hareketlilik ile donakalma ve hissizlik, çaresizlik, ıstırap, kaygı, suçluluk duygusu, yiyip içememe, Temel bedensel muhtaçlıkları gidermede zorlanma, odaklanamama, uyuyamama, irkilme, etrafa ve kendine yabancılaşma hissi üzere bize olağandışı gelebilecek yansılar veririz.
“Ancak bu olağandışı gördüğümüz, mana vermekte zahmet çektiğimiz reaksiyonlar, zihnimizin, hudut sistemimizin baş etme ve hazmetme uğraşı olarak görülmeli. Yani akıl sıhhatimizi kaybediyor olduğumuzu, olağandışı yansılar verdiğimizi değil, tam zıddı sürecin olması gerektiği üzere aktığını gösterir.”
Mitrani, travma belirtilerinin bir aydan uzun sürmesi ya da birinci birkaç haftada görülmeyip daha sonra ortaya çıkması ve vakte yayılarak kişinin Ömür kalitesini Önemli formda etkilemesi durumunda tedavinin Gerekli olabileceğini aktarıyor:
“Kişinin fonksiyonelliği ve Ömür kalitesi Önemli biçimde etkileniyorsa, şahıslar bu tesirleri sınırlamak yahut bunlardan kaçınmak için belirli aktiflik, yer, davranışlardan sakınmaya çalışıyor, hayatlarına dönemiyor, alkol, sigara ya da diğer unsurları kendilerini yatıştırmak maksatlı berbata kullanıyor, Daimi gergin, sonlu hissediyor yahut bir türlü yatışamıyor ve gevşeyemiyorsa travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) dediğimiz bir ruhsal Sıkıntı baş göstermiş diyebiliriz.
“Orta ve uzun periyotta, Bazen Vakit müdahale edilmediğinde Ömür uzunluğu kronik seyir gösterebilecek ruhsal rahatsızlıklar ortasında depresyon, Kaygı bozuklukları, TSSB ve alkol-maddeyi berbata kullanım önde geliyor.”
Diğer taraftan birtakım durumlarda ruhsal yahut ilaçlı tedavinin bir Lahza Evvel uygulanması gerekebilir.
Bunlardan biri afet öncesinde Mevcut olan ve tedavisi afet ile aksamaya uğrayan ruhsal hastalıklar.
Bir Öteki ise alkol yahut husus bağımlılığı olan bireylerin afet ile erişimi kesildiğinde ortaya çıkan mahrumluk belirtileri.
Uzmanlar bunların kesinlikle tedavi edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Depremin birinci günlerinde alanda bulunan Türkiye Psikiyatri Derneği Lideri Ejder Yıldırım, zelzeleden direkt etkilenen bireylerin yanı Dizi arama-kurtarma takımları ve istekli çalışanların ruh sıhhatine dikkat çekiyor:
“Depremi yaşamış bireylere yardım eden ve tahminen de zorluğun en net kısmıyla karşılaşan yardım vazifelileri, gönüllüler, sıhhat çalışanları ve kurtarma gruplarını korumak değerli.
“Bunlar birinci anda alana giden ve hala orada olan bireyler.
“Yaşanan zorluğa en Fazla temas eden ve tahminen de zelzeleden etkilenen şahısların çaresizliğini paylaşanlar.
“Özellikle yardımı tam sağlayamamanın çaresizliğini yaşayan bütün vazifeliler ruhsal açıdan etkilenirler. Bu olağan bir şey lakin bu etkilenme sırasında hami önlemler almak zarurî.”
Getty Images Adıyaman’daki bir çadır kentte sıhhat hizmetlerinin yanı Dizi psikososyal takviye ve gezici kütüphane de Mevcut HANGİ KÜMELER DAHA RİSKTE?
Başta bayanlar ve çocuklar olmak üzere birtakım kümeler afet sonrasında ortaya çıkan travma belirtilerini daha uzun periyodik yaşayabilir.
İstanbul Tıp Fakültesi İsimli Bilimler anne ilim Dalı’ndan Prof. Dr. Ufuk Sezgin, toplumlarda Mevcut olan cinsiyet eşitsizlikleri nedeniyle afetlerin hazırlık, kurtulabilme, tahliye, müdahale, mevt oranı ve düzgünleşme üzere Temel noktalarda bayanları erkeklerden farklı hallerde etkilediğini söylüyor:
“Geleneksel kadınlık rolleri bayanların hayatlarını sarsıntıdan sonra güçleştirmeye devam eder.
“Örneğin çadır yahut konteyner hayatında Yemek pişirme, paklık, çocukların ve İhtiyar yahut engelli aile bireylerinin bakımı, eş varsa onun isteklerinin yerine getirilmesi üzere beklentiler ve bunların gerçekleşebilmesi için besin, su, paklık malzemelerinin eksikliği, hijyen şartlarının oluşmaması bayanlar için Değerli zorluklar.
“Diğer taraftan yaşadığı travmanın da körüklediği, erkeklerin alkol kullanımında artışın olması, gerilim idaresi ve Öfke denetimi zayıflıkları şiddetin artmasına neden olurken şiddetin öncelikle yöneldiği kişinin meskendeki bayan ve çocuklar olması afette bayanın bir Öbür zorluğu.
“Ne yazık ki buna ek, taciz, tecavüz, kaçırılma, insan ticareti, fuhuşa zorlama üzere cinsel şiddet olaylarında da artış sıklıkla görülüyor.”
Prof. Dr. Sezgin, birebir vakitte bayanların içinde bulundukları şartlar ve sorumlulukları nedeniyle erkeklere kıyasla toplumsallaşma sorunu yaşadığını, bunun da düzgünleşme sürecini etkilediğini belirtiyor.
Öte yandan çocukların afetlerde yetişkinlerden daha Çok etkilendiğini gösteren Fazla sayıda araştırma olduğunu söyleyen Klinik Psikolog Prof. Psk. Dr. Aylin Vilayetten Koçkar’a nazaran birtakım çocuklarda afetlerin izleri ilerleyen yıllarda ortaya çıkabilir ve ailede yoksulluk, Ana çatışması, kronik hastalık üzere evvelce Mevcut olan risk faktörleri zelzele üzere bir afetin çocuğun üzerindeki Olumsuz tesirlerini arttırabilir.
EŞİTSİZLİK VE İHMAL ÖRÜNTÜLERİ
Uzmanlar, toplumsal dayanağa erişemeyen kimi dezavantajlı kümelerin da risk altında olduğunu aktarıyor.
İngiltere merkezli Open University’de afet devrinde insan davranışları ve toplumsal hareketleri araştıran Dr. Evangelos Ntontis, afetlerden sonra toplumdaki azınlık kümelerin yardıma daha az erişebildiğini ve oluşan toplumsal dayanışma topluluklarına da daha az iç olduğunu söylüyor:
“Örneğin ABD’de yaşanan Aka çaplı kasırgalarla ilgili yapılan araştırmalar, Siyah şahısların beyazlardan daha az dayanağa ulaşabildiğini gösteriyor.
“Aynısı eğitim düzeyi daha düşük olan yahut daha Fakir bölgelerde yaşayan bireylerde de görülüyor.
“Dünyada Fazla bariz eşitsizlik ve ihmal örüntüleri var. Herkes oluşturulan dayanışma ve yardım topluluklarına iç edilmiyor.”
Getty Images Ankara’ya gelen bireylere kıyafet, yemek, kalacak yer sağlanıyor, çocuklara ruh sıhhati için düzgün istikbal oyuncak veriliyor DESTEK NASIL SAĞLANACAK?
Depremden etkilenen şahısların zelzele bölgelerinde ve göç edilen kentlerde halk hastanelerinde açılan travma ve afet polikliniklerine ya da Türk Psikologlar Derneği üzere STK’ların farklı vilayetlerdeki hizmet ünitelerine ve Psikososyal Dayanışma Ağı üzere oluşumların çalışmalarına başvurmalarını öneren Klinik Psikolog Dr. Melis Demircioğlu, bu Cin hizmetlerin sürdürülebilirliği ve erişilebilirliğinin artırılması için bakanlık ve STK’ların bir ortada çalışması gerektiğini söylüyor.
Türkiye Psikiyatri Derneği de bu istikamette, sıhhat Bakanlığı, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı, Türkiye Psikologlar Derneği, Toplumsal Hizmet Uzmanları Derneği ve Türk Tabipleri Birliği üzere paydaşlarla Bir arada bir ruh sıhhati strateji planı oluşturup harekete geçmeye hazırlanıyor.
Getty Images Hatay’da gönüllüler çocuklara travma sonrası gerilimle başa çıkmalarına Yardımcı olmak için oyunlar dağıtıyor TOPLUMSAL İYİLEŞME
Türkiye’nin her yerinde milyonlarca insan sarsıntısı Uzaklık vermeden takip etti, Fazla sayıda şahıs istekli olarak bölgeye gitti, kimileri maddi takviye ve eşya yardımı gönderdi.
Bazı yerlerde beşerler göç eden bireylere konaklama ve yardım sağlamaya devam ediyor.
Toplumsal güzelleşmeye ait Türkiye Psikiyatri Derneği Lideri Ejder Yıldırım, Türkiye’nin gerçeği olan sarsıntıdan insanların ruhsal olarak Irak durmaması gerektiğini söylüyor:
“Bu olayı bir kere olup bir daha olmayacakmış üzere görüp süratlice nasıl toparlanırız diye bakmayalım.
“Toparlanma dediğimiz aslında zelzele gerçeğini unutturmamak ve geleceği daha inançlı kılmak ismine kullanmak.
“Depremden etkilenmeliyiz ki kendimizi de kurumları da zelzele gerçeğine nazaran dönüştürmeye çalışalım.”
Depremden etkilenen bireylerle yapan ve Olumlu irtibat kurmak için onları damgalamamak gerektiğine dikkat çeken Yıldırım, “Yapmamız gereken en Değerli şey onların yanında olmak, yanında olduğumuzu hissettirebilmek. Bir de yardımlar kesinlikle bireylerin haysiyetleri ve otonomileri korunarak yapılmalı. Yani kişiyi yardıma muhtaç hissettirmeden, seçim haklarını koruyarak yapılmalı.”
Bundan sonraki süreçte medyanın misyonuna dikkat çeken Yıldırım, “Bazen gereksiz, abartılı kahramanlık hikayelerinin yayınlanması, insanların ulaşamadığı yardıma güya diğerlerince Fazla kolay ulaşılabilmiş üzere gösterilmesi, gerçeğin dışında ya da gerçeğin Gerekli olmayan kısmıyla Daimi temas etmek insanlarda Önemli güvensizlik ve tasaya yol açabilir” diyor.
Klinik Psikolog Dr. Serap Altekin ise güzelleşme sürecine ait şunları söylüyor:
“Deprem bölgesinde olmayan beşerler da yası, acıyı derinden yaşıyor. Bir yandan keder, acı, bir yandan çaresizlik, kızgınlık, öfke, bir diğer yandan da suçluluk ve mahcubiyet.
“Hiçbirimiz güzel değiliz. En Aka Sıkıntı kaynaklarımızdan biri insan teması ve dayanışmadır.
“Yaralarımızı birbirimizden aldığımız Güç ve takviyeyle saracağız, birbirimizin gözlerine daha Fazla bakarak, birbirimizin halini hatırını daha Fazla sorarak, çalışarak, üreterek, yeterli bildiğimiz şeyleri âlâ yapmaya devam ederek ve en kıymetlisi de geleceğe, barışa, demokrasiye, adalete ve insanlığa inancımızı elbirliğiyle inşa ederek.
“Önümüzde uzun bir süreç, uzun bir yol var, bu uzun yol boyunca gücümüzü, nefesimizi yönetimli kullanmak zorundayız ki dayanışmayı ve yardımlaşmayı da uzun bir Vakit sürdürülebilir kılabilelim.”
Yorum Yok