Bolu İzzet Baysal Üniversitesi iktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serap Durusoy, Türkiye’nin Hariç ticaret açığı, cari açık, enflasyon, yüksek kur, işsizlik ve yoksulluk üzere birçok makro ekonomik sorunu bir ortada yaşadığına işaret ederek, “Böylesi karmaşık bir ekonomik ortama yaşanılan zelzele felaketi de eklenince Sıkıntı yumağını çözülebilir bir büyüklüğe indirgeyebilmek elbette ki kolay değil” dedi. Prof. Dr. Durusoy ile deperem ve iktisattaki nihayet gelişmeleri konuştuk.
Türkiye derin ekonomik kriz yaşarken sarsıntıyla sarsıldı. Bu krizi aşmak Mümkün mü?
Türkiye 2023’e yüksek cari açık, yüksek Hariç ticaret açığı, yüksek enflasyon ve düşük büyüme ile girdi. Sanayi üretiminin öncü göstergesi olan PMI 9 aydır 50 eşik pahasının altında. Denetim edilemeyen enflasyon her ne kadar baz tesirine ümit bağlanarak yıllık yüzde 57.68 olarak açıklansa da Mesken halklarının hissettiğinin altında kaldı.
Ekonomide böylesine derin problemler yaşanırken 11 vilayetimizi vuran zelzele felaketi de bu sıkıntıların yakın vakitte aşılmasını zorlaştırdı. zelzele yaşanmadan Evvel 2023 için büyüme, işsizlik, döviz kuru ve faize yönelik öngörüde bulunurken iki Devre göz önüne alınarak kıymetlendirme yapılıyordu. Seçim öncesi ve seçim sonrası. Seçimlere kadar olan periyotta var siyasette devam edileceği öngörüler ortasındaydı. Lakin iktisat gündemini nema kararından öte zelzele nedeniyle daha da bozulacak olan makro ekonomik istikrarlar meşgul edecek. Goldman Sachs’a nazaran sarsıntının iktisat üzerindeki tesirlerinin uzun devirli olacak. Avrupa bayındır ve Kalkınma Bankası ise sarsıntının Türkiye’nin GSYİH’sini yüzde 1 kadar aşağı çekeceğini açıkladı.
YÖNETİMİN ZAYIFLIĞI
Piyasada bundan sonra nasıl bir hava hâkim olabilir.
Deprem, mağdurların tıpkı vakitte ekonomik mağduriyet yaşamalarına da yol açtı. Bu mağduriyetin giderilmesi için Türkiye Biricik Yürek ismi altında düzenlenen kampanyadan toplanan 115 milyar TL’yi aşan bağışın 90 milyar 160 milyon TL’sinin halk kurumlarınca yapılması ve bunun 30 milyar TL’sinin ise TCMB tarafından gerçekleştirilmesi zelzele idaresi ve iktisat idaresindeki zayıflığı ortaya koydu. Bu durum bir yandan genişlemeci bir Nakit siyaseti, bir yandan da maliye siyaseti açısından gelir kaybı doğurdu. İşte zelzele ve sonrasında yapılanlarla Bir arada seçimlerin tarihindeki belirsizlik piyasalar için de güzel bir havanın oluşmasını elbette ki güçleştiriyor.
BEDELİNİ AĞIR ÖDÜYORUZ
Deprem yaralarını sarmak ve üretime tekrar dönmek için Gerekli kaynak nasıl sağlanabilir?
Türkiye Hariç ticaret açığı, cari açık, enflasyon, yüksek kur, işsizlik ve yoksulluk üzere birçok makro ekonomik sorunu bir ortada yaşıyor. Bilhassa enflasyonla yanlışsız metotlarla çaba edilmemesinin bedeli ağır makroekonomik sıkıntılarla ödeniyor. Böylesi karmaşık bir ekonomik ortama yaşanılan zelzele felaketi de eklenince Sorun yumağını çözülebilir bir büyüklüğe indirgeyebilmek elbette ki kolay değil. Bu nedenle karar alıcıların planlama yapması Fazla kıymetli. Sarsıntının olduğu vilayetlerdeki binlerce Hane ve işyeri çöktü, binlerce insan kayıpları yaşandı. JP Morgan değerlendirmesine nazaran sarsıntının konutlara ve altyapıya verdiği hasarın Türkiye’ye maliyeti GSYİH’nın yüzde 2.5 yani yaklaşık 25 milyar dolar düzeyinde olacağı öngörüldü. Bu durum üretim faaliyetlerinin aksamasını ve işsizliği de tetikleyecek. Bu nedenle Amele ve patronun geleceği ile ilgili kapsamlı paketlerin hazırlanması Ehemmiyet taşıyor. zelzele yaşayan vilayetler kalkınmakta öncelikli bölge ilan edilmeli.
Çftçilik ve hayvancılıkla uğraşanlar da Eser ve hayvan kaybı yaşadı. Bunların borçlarının altı ay ertelenmesi ve Çiftçi Kayıt Sistemi’nde OHAL müddetince kota sonunun kaldırması da kâfi bir tahlil değil. Uzun müddetli para takviyesi Ehemmiyet taşıyor. Her ne kadar ziyan gören ve afet bölgesi ilan edilen vilayetlerde kayıtlı çiftçiler için 2022 üretim yılı mazot ve gübre destekleme ödemeleri para olarak gerçekleştirilecek olsa da ekonomik yaraları sarmadaki yeterliliği münakaşa götürür. Yapılması gereken kaynakların hakikat yerde ve yanlışsız vakitte kullanılması ve sarsıntının yaralarının yapay tedbirlerle değil, toplumsal devlet anlayışının işletilerek sarılması. Ayrıyeten Türkiye’nin Avrupa fonları, BM fonları ve Dünya Bankası fonlarını da kullanması bir öbür alternatif olabilir.
ENFLASYON YÜKSELİŞİ DEVAM EDECEK
Enflasyonda kalıcı düşüş için hangi adımlar atılmalı?
Kaçamayacağımız bir ülke gerçeği olan enflasyonun önlenmesine yönelik adımların makro ihtiyati önlemlerle hudutlu kaldığı kontrolle, fiyat denetimleri ve yasaklamalarla baskılanabileceğine ve baz tesirine ümit bağlamak yerine, İktisat kuramıyla çelişmeyen siyasetlere geçilmeli.
Seçim sonrası nasıl bir ekonomik gidişat uygulanabilir?
Türkiye’nin bir seçim konjonktüründe olması nedeniyle çift haneye ulaşan makro bilgilere Karşın genişletici Nakit siyaseti sürerken İç talebi destekleyen vergi affı, EYT kararı, fiyat artırımları, esnaf dayanakları, çiftçilere kredi paketleri, KGF ve Hane kampanyaları üzere uygulamalarla mali disiplinden de uzaklaşılıyor. doğal olarak bu durum enflasyon üzerinde üst taraflı bir tesir yaratacak. Bir de buna zelzelenin bütçede yarattığı yük eklendiğinde tablo daha da vahim bir Vaziyet alacak.
YOKSULLUKTA TEHLİKELİ ARTIŞ VAR
Yüksek enflasyon can yakmaya devam ediyor. Uygulanan siyasetlerle fakirleşme sürecek mi, enflasyonda ne öngörüyorsunuz?
Enflasyon ne yazık ki ülkemiz iktisadının kırılgan noktalarından birini oluşturuyor. Her ne kadar bu ekonomik Sıkıntı pandemi ile ve Rusya- Ukrayna savaşı ile ilişkilendirilse de aslında kronik bir sıkıntımız. Kuşkusuz en Değerli Yan tesiri de gelir dağılımı adaletsizliği ve yoksulluk olarak karşımıza çıkıyor. Bir de buna fakirleştiren büyüme siyaseti tercihinin eklenmesi açlık ve yoksulluk hududunun yükselmesine neden oluyor. Gerçekten Türk-İş’in açlık hududunu 8 bin 864 TL, yoksulluk sonunun 28 bin 874TL olarak açıklanması tehlikeyi ortaya koyuyor. Paradigma değişimine bağlı olarak yaklaşık bir buçuk yıldır uygulanmakta olan siyasetin aslında bir sınıfsal tercihi var. Bu siyasette önceliğin cari açığa verilmesi gelir ve servet dağılımını daha da bozucu bir tesir yarattı. Nüfusun neredeyse yüzde 50’sinin taban fiyat ve altında maaş aldığı ülkemizde satın alma gücündeki azalmanın asıl nedeni olan enflasyonu Denetim edecek siyasetleri uygulamak yerine Biricik haneye indirilen siyaset faizinde devam edildiği sürece fiyatları enflasyona nazaran güncellemek yoksulluğu yok etmiyor, yalnızca yönetiyor.
Yorum Yok