Emeklilikte yaşa takılanları (EYT) ilgilendiren yasal düzenlemenin anne çizgileri açıklandı.
Meclis’e sunulan Yasa teklifinin kısa müddette kurullarda ele alınması ve yürürlüğe girmesi bekleniyor. Düzenleme yürürlüğe girince, milyonlarca çalışanın Amel nizamı etkilenecek. Yasal düzenlemeyle Bir arada emekliliğe hak kazanmasına rağmen Gerekli ıslak sonunu karşılamayan yüzbinlerce çalışana emeklilik yolu açılacak.
Düzenleme uzun yıllardır beklenmesine rağmen, EYT kapsamında emekli olup işlerine devam etmek isteyenlerin durumu, patronların emeklilik hakkı kazanan çalışanı çalıştırmaya devam edip etmeyeceği, emekli olup işe dönmek isteyenlerin durumu da meçhuldü ve bunlar da kısa müddette netleşecek.
Emekli olup çalışmaya devam edebilir misiniz? EYT düzenlemesi sonrası tazminatınızı almadan çalışmaya devam edebilir misiniz, EYT düzenlemesinden sonra istifa etmeden emekli olabilir misiniz? üzere Fazla sayıda sorunun cevabı merak ediliyordu.
NTV tarafından düzenleme sonrasında karşılığı aranacak sorular için kapsamlı bir EYT rehberi hazırladı. İşte sorular ve karşılıklarla EYT rehberi…
EYT NEDİR?
8 Eylül 1999 tarihine kadar sigortalılık mühletini ve prim gününü tamamlayan çalışanlar emekli olabiliyordu. Lakin kanunda yapılan değişiklik ile bu iki kriterin yanına bir de ıslak kriteri eklendi. Böylece 1999’da yürürlükte olan Toplumsal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olma yaşı değişti.
Kanundaki değişiklik öncesinde bayanlarda 20 yıl, erkeklerde ise bu değişiklik öncesi 5000 gün prim kuralı ve 25 Yıl sigortalılık müddeti kafiydi. 5000 gün prim yaklaşık olarak 13.5 yıla denk düşerken 18 yaşında çalışmaya başlayan bir bayan 38, 18 yaşında çalışmaya başlayan bir erkekse 43 yaşında emekli olabiliyordu.
1 Ocak 1972 doğumlu, 1 Temmuz 1994’te birinci Defa sigortalı işe başlayan bir erkek personel, çalışmaya başladığı periyotta yürürlükte olan kanun gereği 5000 prim gününü ve 25 Yıl sigortalılık müddetini tamamladıktan sonra emekli olabiliyordu. Personel; 25 yıllık sigortalılık mühletini tamamladığı 1 Temmuz 2019 tarihinde, 5000 prim günü ödemesini de tamamlandıysa 47 yaşında emekli olabiliyordu. Ancak 1999 yılında yapılan kanun değişikliğiyle tıpkı Amele 5750 gün prim ödeme, 55 ıslak ve 25 Yıl sigortalılık kurallarını yerine getirdiği takdirde emekli olabiliyor. Yıl bazında hesaplanırsa çalışanın emekliliği 8 Yıl ötelendi 750 gün fazladan prim ödemesi gerekti.
8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı kanun ile Bir arada bayanlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise birinci Defa sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi. Emeklilikte yaşa takılanlar (eyt) ; sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999’dan Evvel olanları ve emekli olmak için gereken prim günü ve sigortalılık müddeti kaidesini sağlamış olsa dahi yaşından Dolayı emekli olamayanları kapsar. Kendilerine ” EYT mağduru” diyen şahıslar yaşlarından Dolayı emekli olamıyor. Sayılara bakıldığında ise Türkiye’de yaklaşık 6 milyon kişinin EYT’li olarak sayılabilir.
En Aleni tabirle emeklilik sigortası girişi 8 Eylül 1999 tarihinden Evvel olan bireyler EYT kapsamında yer alıyor. ıslak ve tarihle ilgili nihayet durum yasal düzenlemenin açıklanmasından sonra net haline kavuşacak.
EYT’DE KADEMELİ PRİM NE DEMEK?
EYT düzenlemesinin detaylarının muhakkak olmasıyla Bir arada kademeli prim gününün ne manası geldiği merak edildi. EYT’li olabilmek için kademeli prim günü aranacak. 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı çalışmaya başlayanlar ıslak dışındaki şartları yerine getirerek emekli olabilecek. SSK’lılar kademeli prim gününe tabi olacak. Kademeli prim günü 5 binden başlayarak 5 bin 975 güne kadar çıkacak.
KADEMELİ PRİM GÜNÜ HESAPLAMA
SGK tarafından yayımlanan yıllara nazaran, sigortalılık müddeti ve prim gün sayılarıyla birlikte, EYT’li olmaya hak kazanacak olan şahısların yıllara nazaran prim sayıları görülebiliyor.
EYT TARTIŞMASI NASIL BAŞLADI?
EYT sebebiyle emeklilik tarihleri ötelenen bireyler, 1999 yılında yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulamasının kaldırılmasını talep ediyor. Yani 1999 öncesinde çalışmaya başlayanlar, prim gün sayılarını ve sigortalılık müddetlerini doldurduklarında yaşlarına bakılmaksızın emekli olmak istiyor. Emeklilik yaşı kaç, sorusunun yanıtı bayanlar ve erkekler için farklı olurken sigortalılık mühleti, sigortanın yapıldığı tarih ve ödenen prim günü yaşı etkileyen faktörler olarak karşımıza çıkıyor.
EYT EMEKLİLİK KAİDELERİ NEDİR?
– 8 Eylül 1999 tarihinden Evvel sigorta kaydının bulunması,
– 5000 günlük prim ödemesinin tamamlanması,
– Bayanlar için 20, erkekler için 25 Yıl sigortalılık müddetinin dolması gerekir. bütün bu mevzuların yasal düzenlemenin açıklanması sonrasında Kesin halini alması bekleniyor.
EYT YASASI neden ÇIKTI?
Meclise sunulan taslakta EYT’nin münasebeti kısaca şöyle özetlendi:
“8/9/1999 (dahil) öncesi birinci defa sigortalı sayılanlardan halihazırda çalışanların yapılan değişiklikten Çabucak etkilenmemesi maksadıyla ıslak ve/veya prim ödeme gün sayısı şartları işe başlangıç tarihlerine nazaran kademelendirilmiştir.
Günümüzde gelinen süreçte 8/9/1999 (dahil) öncesi birinci sefer sigortalı sayılanların emekliliğe hak kazanma şartlarında bir düzenleme yapılması amaçlanmıştır.”
EYT MAAŞ HESAPLAMASI NASIL YAPILIR?
Emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplamasında şu 3 Devre kıymetli;
– 1999 yılı öncesi
– 1999 – 2008 yılları arası
– 2008 yılı sonrası
Bu üç periyottaki hesaplamalar yapıldıktan sonra emeklilikte yaşa takılanlar için maaş hesaplaması yapılır. Yani emekli maaşı hesaplaması, çalışanın sigortalılık periyodundaki bütün çıkarlar dikkate alınarak hesaplanır.
EYT MAAŞ HESABINDA NEYE BAKILIR?
EYT maaş hesaplaması yapılırken şu kriterler dikkate alınır:
– Personelin aylık karı,
– Çalışanın çalıştığı yıl,
– Personelin yaşının dolmasını beklerken ödediği fazladan prim ölçüsü,
– Çalışanın çalışma mühletine Aralık verip vermediği,
– Çalışma mühletleri, etkenleri göz önüne alınır.
EYT HERKESİ KAPSIYOR MU?
Hayır. Yasa düzenlemesi öncesinde yanlış yorumlarla 5000 gün primi olan herkesin emekli olacağı beklentisi oluştu. Düzenleme ile emeklilik ıslak hududu kaldırıldı, ancam çalışma yılı mühleti ve yürürlükte olan prim gün sayısı, işe giriş tarihine nazaran oluşturular kademeler olduğu üzere korundu. EYT düzernlemesi sonrasında her çalışan emekli olamayacak. 8 Eylül 1999 tarihinden Evvel Mevcut olan sigortalılık mühleti ve prim günü kuralı halihazırda geçerlidir. Prim günü ya da sigortalılık mühleti Noksan olan çalışanlar, bu eksikliklerini tamamladıktan sonra emekli olmak için başvurabilir.
EYT İÇİN KAÇ GÜN LAZIM?
2019 yılında bayanlar için 20 yıllık sigortalılık mühleti tamamlandığı için bayan çalışanlar yalnızda prim günü kaidesini yerine getirerek emekli olabilir. Erkekler içinse 25 yıllık müddet birtakım sigortalılar için şimdi tamamlanmamıştır. 1997, 1998, 1999 yıllarında işe girenler 25 yıllık müddetlerini 2022, 2023, 2024 yıllarında tamamlar ve böylece emekli olabilir. Emeklilikte yaşa takılanlar ortasından sigortalılık müddetini en nihayet tamamlayacak erkek ise 8 Eylül 2024’te emekli olabilecek mühlete ulaşabilir. Noksan primi tamamlamak için Türlü formüller bulunur. İşte bu formüllerden biri:
Kısmi emeklilik:
8 Eylül 1999 tarihinden Evvel sigortalı olan, Ama emeklilikte yaşa takılan biri 3600 gün prim ödeme kaidesi ile Bir arada ıslak kuralını yerine getirdiği takdirde emekli olabilir. 8 Eylül 1999 tarihinden Evvel sigortalı olan bir bayan çalışan 50 yaşına geldiyse ve 10 yıllık sigorta primi ödediyse; erkek çalışan ise birebir sigorta primini ödemesi ile Birlikte 55 yaşını doldurduysa emekli olabilir.
ASKERLİK BORÇLANMASI EYT’Yİ TESİRLER Mİ?
Evet. Erkekler için askerlik ve emeklilik birbirini etkileyebilir. Şayet askerlik sigorta tarihinden Evvel yapıldıysa, borçlandığınız gün kadar işe giriş tarihi de Geri çekilir. Erkekler askerde geçirdikleri günleri satın alarak prim günlerine ekleyebilir. Düzenlemede askerlik ve doğum borçlanması yapılmasına Mani oluşturucak bir husus bulunmuyor.
EYT’DE KIDEM TAZMİNATINI KİM ÖDER?
İşveren öder. Yasa teklifinde kıdem tazminatı konusunda rastgele bir hususa yer verilmedi fakat Maliye Bakanlığı patronlara olyuşacak tazminat yükünü hafifletecek çalışma yapacak ve patronlara düşük faizli kredi imkanı sunulacak. Kıdem tazminatının direkt emekçinin hesabına yatırılması öngörülüyor. EYT’liler de var sisteme nazaran kıdem tazminatı alacak. Emekli olan çalışanlar nihayet işyerindeki çalışma müddeti için kıdem tazminatı alacaklar. Her bir çalışma yılı için 30 günlük (brüt) fiyatı fiyatında kıdem tazminatı verilecek. Kıdem tazminatı tavanını (güncel tavan 15.371 lira) aşan fiyata sahip çalışanlara ise her bir çalışma yılı için tavan fiyatı kadar tazminat ödemesi yapılacak. Emekli olacak sayısına nazaran patrona ek yük getirmemesi için taksitle ödeme üzere uygulamalara gidilmesi de Laf konusu olabilir.
Bu noktada emekli olacak şahıs sayısı da kıymetli. İş yerinde emekli olacak şahıs sayısı fazlaysa kıdem tazminatlarının taksitle ödenmesi Laf konusu olabilir. Bu bahiste net bir bilgi de şimdi var değil. Çalışmalar sırasında patronlara EYT yükünün hafifletilmesi için tazminatın taksitle ödenmesi ve düşük nema fon dayanağı verilmesi gündeme geldi. Bakanlık bu hususta yaptığı açıklamada, patronları rahatlatmak için bu düzenlemelerin yapılacağını söyledi. Yasal düzenlemenin açıklanmasının akabinde patronlara yönelik çalışmanın da açıklanması bekleniyor. Bu mevzu önümüzdeki günlerde netleşecek.
İŞVERENE EYT TAKVİYESİ NEDİR?
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenleme çalışmaları devam ederken bu noktada hükümetten hem EYT’lileri hem de patronları ilgilendiren iki Değerli dayanak açıklaması yapıldı. Bunlardan birincisi tazminatlarla ilgili olurken Öteki ise çalışan emeklilerin primiyle ilgili oldu.
Bilindiği üzere 1475 sayılı Yasa’nın 14. unsuru mucibince emeklilik kıdem tazminatı gerektiren durumlardan birisi. Yasa gereği kıdem tazminatı alabilmek için çalışanların kendi İstek ve kusuru dışında işten çıkartılması gerekiyor. Lakin kendi isteği ile ayrılanların kıdem tazminatı alabilmesinin de yolu var. Bunlardan birisi de emeklilik. Yani emeklilik sebebiyle işten ayrılacak birisi kıdem tazminatını alabiliyor. Burada Biricik Kaide en az bir Yıl çalışmak gerekiyor. Hasebiyle EYT düzenlemesi sonrasında emeklilik hakkı kazanacak olan sigortalılar süreçleri başlatabilmek için Amel yerlerinden ayrılacaklar. Bu yüzden de kıdem tazminatı talep edebilecekler. Patronlar Değerli bir sayıda EYT’linin tazminat talebini karşılamakta zorlanacakları gerekçesiyle İzah yapmışlardı. Hükümet bu noktada patronlara kıdem tazminatlarını ödemeleri için Kredi Garanti Fonu (KGF) dayanaklı düşük nema ve uzun vadeli tazminat kredisi için çalışmalara başladı. Bu sayede hem patronlar tazminat yükünü hafifletmiş olacak hem de emekli olacak EYT’liler için bir kıdem tazminatı sorunu yaşanmayacak. EYT’lilerin kıdem tazminatları garanti altına alınmış olacak.
Bu noktada emekli olduktan sonra çalışanlar için ödenen primlerde patronun yükü biraz daha fazla. Çalışanın prim oranı düşerken patronun ödediği primin oranı yükseliyor. Bu yüzden patronlara EYT’lileri çalıştırmaları hâlinde 5 puanlık prim dayanağı de verilecek. Böylelikle emekli olduktan sonra çalışanlar ile diğer çalışanlar ortasındaki prim farkı da ortadan kalkmış olacak. Prim oranları iki Küme için şöyle belirleniyor:
Normal çalışan
İşçi SGK primi: Yüzde 14
İşçi işsizlik sigortası primi: Yüzde 1
İşveren SGK primi: Yüzde 15,5
İşveren işsizlik sigortası primi: Yüzde 2
Emekli çalışan
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi Patron Hissesi: Yüzde 2
Sosyal Emniyet Takviye Primi Patron Hissesi: Yüzde 22,5
Sosyal Emniyet Dayanak Primi Emekçi Hissesi: Yüzde 7,5
Bu tabloya bakıldığında patronun yüzde 22,5 olan prim yükü 5 puanlık indirim ile yüzde 17,5 olarak belirlenecek ve toplamda Oran yüzde 19,5 olacak. Bu iki dayanak ile ilgili düzenlemenin de EYT yasası ile Birlikte devreye girmesi bekleniyor. EYT düzenlemesinin ise aralık ayı sonuna yanlışsız Meclis’e gelmesi bekleniyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve prim ödemiş vatandaşları kapsıyor. 1999 yılında getirilen ıslak kaidesi hasebiyle emeklilikleri gecikmiş olan bu vatandaşlar çıkartılacak düzenleme ile kuralları taşımaları hâlinde emeklilik hakkına kavuşacak. Koşulları yerine getirmemiş olanlar ise koşulları tamamladıklarında emeklilik hakkına kavuşacaklar.
EYT İLE EMEKLİ OLANLAR ÇALIŞMAYA DEVAM EDEBİLİR Mİ?
Evet. Lakin patron ve Amele isterse devam edebilirler. Emeklilik için emekçinin istifası durumunda Amele ile patron ortasındaki Özel hukuk alakası biter. Yani mukavele ortadan kalkar. Bu durumda patron isterse bir kısım çalışanla devam eder, istemezse devam etmez. Emekli olanların tamamını da istemeleri durumunda çalıştırabilir. Kısaca Laf işverenindir. Yönetim hakkını kullanarak istediğini devam ettirir, istediğini ettirmez. Yasa teklifinde bu bahiste unsur yer aldı. Unsurda şöyle denildi:
“İşçilerin emeklilik, yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde Amel kontratlarının Mecbur olarak feshini gerektiren kararların yürürlükten kaldırılması, Amel kontratının sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının kontratın taraflarına bırakılması amaçlanmıştır.” Yani, emeklilik talebinde bulunmanın akabinde personelin kontratı fesih edilirken, yeni düzenleme ile fesih mecburiliği ortadan kalktı.
EYT İÇİN Çok MESAİ NASIL HESAP EDİLECEK?
Farklı bir hesap sistemi yok. Çok mesai için yürürlükte olan mevzuattan rastgele bir farklılık yok. EYT’li olmak ayrım ettirmiyor. Çok mesai düzenlemesinin EYT ile bir ilgisi yok. Çok mesai yapan da yapmayan da bu değişiklikten eşit halde yararlanır.
EYT İÇİN İSTİFA ETMEK Mİ GEREKLİ?
Evet. EYT düzenlemesi sonrasında Gerekli sigortalılık ve prim şartlarını yerine getiren bireyler, emekli olmak isterlerse kesinlikle “emeklilik sebebiyle istifa” etmek zorundadırlar. İşyeri de işten çıkışı “emeklilik sebebiyle istifa” kodundan SGK’ya bildirmelidir. Hem çalışayım hem de emekli aylığımı tıpkı anda bağlatayım üzere bir sistem bulunmuyordu. Fakat yeni düzenlemede, fesih kaidesi ortadan kaldırılıp patrona emekçiyi çalıştırmaya devam ettirme hakkı getirildi. Taslak metinde, EYT kapsamında emekli olanların 10 gün içinde birebir Amel yerinde çalışmaya başlamaları halinde yüzde 5 oranında toplumsal Emniyet dayanak primi indirimi hakkından yararlanması karara bağlandı. Bu müddete geçirip birebir Amel yerinde çalışmaya devam edenlere indirim uygulanmayacak.
EYT’Lİ İKİNCİ Defa EMEKLİ OLABİLİR Mİ?
İşten ayrılış nedenlerine bağlı olarak hak kazanabilirler lakin tekrar emeklilik nedeniyle kazanamazlar. Yani EYT sebebiyle ayrılıp emekli aylığını bağlatan bir çalışan, tekrar çalışmaya başladığında ikinci Defa çalışmaya başladığı andan itibaren en az bir yılı o işyerinde geçirmelidir. Bu şarta bağlı olarak işinden haklı nedenle fesih ile ayrılmış ya da patron hizmet kontratını geçerli nedenle sonlandırmışsa kıdem tazminatını en nihayet çalıştığı müddet üzerinden alır. Lakin çalışanın emekliliği Sebep göstererek tekrar o işyerinden kendisinin ayrılması durumunda ikinci Kez kıdem tazminatı ödenmez. Emeklilik durumunda yalnızca bir Kez kıdem tazminatı ödenir.
EYT SONRASI İŞE DÖNEBİLİR MİYİM?
Ancak, emekli olup birebir Amel yerinde çalışmaya başlayanlardan Öbür Amel yerine geçenler toplumsal Emniyet primi indiriminden yararlanamayacak. Bu indirimden ikinci Sefer yararlanamayacak. Yani 10 günlük müddet içinde birebir Amel yerinde çalışan Öbür Amel yerine geçerse indirim Laf konusu olmayacak. Bu düzenlemeyle patronların tecrübeli elemanlarını EYT nedeniyle yitirmesine Mani olunmak istendiği belirtiliyor.
EYT’Lİ OLUP ÇALIŞANLARIN MAAŞI ARTAR MI?
Ücretlerinin brüt yahut net olarak belirlenmesine nazaran farklılaşabilir. Şayet var fiyatı kıdem tazminatı tavanına yakın olacak biçimde artmışsa emekli aylığı Olumlu olarak etkilenir
ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLERİN TAZMİNATI NE OLACAK?
Eğer nihayet ayrılış tarihinde kıdem tazminatına hak kazandıracak bir neden varsa bütün müddet ve nihayet fiyat üzerinden, yoksa EYT’li olunduğu tarihteki fiyat ve mühlet üzerinden nema yürütülerek tazminat ödenir.
TAZMİNATI DAHA MI YÜKSEK OLUR?
Yukarıdaki iki ihtimale nazaran değişir. Yani fiyat geliri artacaksa, kıdem tazminatı tavanına yakın gelir elde edilecekse tazminat elbette daha yüksek olur.
EYT EKSİK PRİM NASIL HESAPLANIR?
EYT yasası çıktığında prim ve mühlet açısından eksikleri olanlar bunları tamamlayarak sisteme girebilecek ve emeklilik hakkı kazanacak. Primini doldurup sigortalılık mühletini doldurmayanların beklemesi gerekecek. Düzenleme Eylül 1999 öncesini kapsadığı için Eylül 2024’e kadar bütün EYT’liler sigortalılık mühletini doldurmuş olacak. Düzenlemeye bağlı olarak değişecektir. Şayet düzenleme 8 Eylül 1999 öncesinde daha Evvel Mevcut olan bayanlarda 20 erkeklerde 25 Yıl sigortalılık müddeti ve 5000 prim günü doldurma şartını getirirse, EYT mağdurlarının tamamı bu düzenlemeden yararlanır. Fakat sigortalılık müddeti ve 5000 prim günü tamamlanmışsa, Şayet tamamlanmamışsa, ne Vakit bu şartlar yerine getirilirse o gün emekli aylığı için talepte bulunabilirler.
EYT’DE SSK BAĞ-KUR AYRIMI Mevcut MI?
EYT’nin kapsamı belirlenirken sigorta kolları (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) açısından bir ayırım Laf konusu olmayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu müddetleri canlandırarak prim gün sayısını primlerine ekletebilecek.
EYT’DE BORÇLANMA HAKKI Mevcut MI?
Salgınla uğraş periyodunda kısa çalışmaya ayrılan, fiyatsız müsaadeye çıkarılan çalışanların bir kısmı prim günü Noksan olduğu için düzenlemeden gecikmeli yararlanmak durumunda kalabilir. Bu mühletlere ait borçlanma hakkı verilmesi Laf konusu olabilirdi. Lakin Yasa teklifinde bu türlü bir husus bulunmuyor. EYT kapsamında emekli olacaklar nihayet işyerlerinden oradaki çalışma müddeti için kıdem tazminatı alacak. Yasa teklifinin komitelerde yahut TBMM genel Konseyi’nde değişikliğe uğraması durumunda bu mevzuda yeni kazanımlar olabilir.
EYT DÜZENLEMESİ HANGİ YILI KAPSAYACAK?
Prim günü, sigortalılık müddeti dolup da yaşı bekleyenlere yönelik bir düzenleme olacak. Prim gün sayısını doldurduğu halde sigortalılık mühleti tamamlanmayanların bu süreyi beklemesi gerekiyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesini kapsadığı için 8 Eylül 2024’e kadar Tüm EYT’lilerin sigortalılık mühleti tamamlanmış olacak. Prim eksiği olanlar da borçlanma yoluyla tamamlayabilir.
EYT halk ÇALIŞANLARI İÇİN Mevcut MI?
Kamu Kurum ve kuruluşlarında da emeklilik için ıslak şartı bulunuyor. Kamuda emeklilik için ıslak haddi 65 olup, 15 hizmet yılını dolduranlar 61 ıslak kuralıyla emekli olabiliyor.
EYT’Lİ OLDUĞU İÇİN PATRON EMEKLİ EDEBİLİR Mİ?
İş Kanunu’na nazaran, emeklilik nedeniyle Amel mukavelesini sonlandırma hakkı çalışanın inisiyatifinde bulunuyor. Patronun bir çalışanı zorla emekli etmesi Laf konusu değil. Patron EYT düzenlemesine nazaran emekçiyi işten çıkaramaz. şahıs EYT’li olduğu için işten çıkarılamaz. Şayet çıkarırsa çalışan Amel mahkemesinde dava açabilir. İşyerinin büyüklüğüne nazaran işe iade davası ve tazminat davaları açılabilir. Yasa teklifinde, “Yaşlılık yahut malullük aylığı almaya hak kazanmaları halinde Amel mukavelelerinin Mecbur olarak feshini gerektiren kararların yürürlükten kaldırılması, Amel mukavelesinin sürdürülmesi ya da sona erdirilmesi kararının kontratın taraflarına bırakılması”nın amaçlandığı belirtiliyor. Yani EYT düzenlemesinden yararlanan birisinin işine devam edip etmeyeceğine patron de karar verebilir.
EYT SONRASI EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANACAK?
EYT düzenlemesi nasıl çıkarsa çıksın emekli aylığının ölçüsü şahsa Özel olacak. Emekli aylığı hesaplanırken, 2000 öncesi, 2000-2008 ortası ve 2008 sonrası hizmetler için farklı ayrı taban aylık kuralları uygulanıyor. 2000 öncesindeki hizmetler için emekli aylığında alt hudut, en düşük prime temel karın yüzde 70’inden az olamıyor. 2000-2008 periyodunda bu Oran taban fiyatın yüzde 35’ine düşürüldü. 2008 sonrası Devre için taban fiyatın yüzde 35’i uygulanıyor. Bakmakla yükümlü olunan şahıslar varsa aylıkları minimum fiyatın yüzde 40’ından az olamıyor. EYT’liler müracaatta bulunduğunda bu üç Devre için başka farklı “tam aylık” hesaplanacak. Daha sonra her bir devirdeki çalışma müddeti Yekün prim gününe bölünerek o Devre için “kısmi aylık” meblağı hesaplanıyor. Üç periyodun kısmı aylığı toplanarak emekli aylığı bağlanıyor.
EYT İÇİN MÜRACAAT MÜDDETİ Mevcut MI?
EYT yasasının kapsamı, müracaat koşulları, uygulanma biçimi teknik çalışmalar sonrası netleşecek. Tarih, prim, yıl, tazminat, aylık bağlama süreçleri üzere detaylar da yasal düzenleme Meclis’e geldiğinde kamuoyu ile paylaşılacaktı. Bu yapıldı. Yasa Teklif açıklandı lakin düzenleme Meclis’ten geçtikten sonra müracaat için verilecek süreyi de birebir formda pahalandırmak gerekir. Yasa teklifinin şubat ayı içinde yasalaşması bekleniyor, yürürlülük tarihi Meclis kararıyla belirli olacak. Lakin, mart ayı itibariyle EYT lilerin emeklilik hakkı kazanmasına Kesin gözüyle bakılıyor. Yasanın çıkmasının akabinde müracaat yapılmasıyla Birlikte maaş hakkı da kazanılmış olacak.
Yorum Yok