Covid-19 salgını sonrası arz ve tedarik zahmetlerinin baş gösterdiği, global iktisatların yüksek enflasyonla uğraş ettiği bir devirde patlak veren Rusya-Ukrayna Savaşı sonucunda, petrol piyasası çalkantılı bir Devre içine girdi.
Rusya’nın Cenk gelirini baltalamak isteyen Batılı ülkeler, dünyanın ikinci en Aka petrol üreticisi Rusya’nın petrol ve gaz ihracatını ağır ekonomik yaptırımlara maruz bıraktı.
Batı ülkelerinin Rusya’ya yönelik yaptırımları ve Rusya’dan istikbal karşı adımların global arz tedarikini sekteye uğratacağı telaşları global petrol piyasalarını huzursuz ederken, bu durum petrol fiyatlarının rekor düzeylere ulaşmasına neden oldu.
Uluslararası referans olarak kabul edilen Brent çeşidi petrolün varil fiyatı geçen Yıl 7 Mart’ta 139,13 dolara kadar çıktı ve Temmuz 2008’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Brent petrolün varil fiyatı, savaşın başlamasından evvelki gün olan 23 Şubat 2022’de ise en yüksek 98,71 dolar düzeyinden süreç görmüştü.
Ancak, yılın birinci yarısında rekor yükseliş kaydeden Brent petrolün varil fiyatı, global piyasalarda artan talep kaygılarının arz tasalarının önüne geçmesiyle yılın ikinci yarısında Geri çekildi. Brent petrolün varil fiyatı 9 Aralık 2022’de 75,64 dolara kadar geriledi.
YAPTIRIM KARARLARI VE ARZ ENDİŞELERİ
Geçen Yıl 24 Şubat’ta başlayan savaşta Rusya’ya en Aka reaksiyon Avrupa Birliği (AB) ve G7 ülkelerinden geldi.
Rusya’ya yönelik geniş bir yelpazede yüzlerce yaptırımı uygulamaya koyan AB, 6. yaptırım paketi kapsamında 3 Haziran 2022’de Rus olmamış petrolü ve petrol eserlerine ambargo kararı aldı. Geçiş sürecinin akabinde AB ülkeleri Rusya’dan deniz yoluyla olmamış petrol ithalatını 5 Aralık 2022’de, rafine petrol eserleri ithalatını da 5 Şubat’ta durdurdu.
AB ülkeleri Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başladığı şubat ayının Çabucak öncesinde, Ocak 2022’de Rusya’dan günlük ortalama 2,4 milyon varil olmamış petrol ithal ederken, bu sayı olmamış petrol yaptırımlarının devreye girdiği Aralık 2022’de 1 milyon varile, akabinde bu yılın ocak ayında 600 bin varile kadar geriledi.
Ocak 2022’de günlük 1,5 milyon varil petrol olan petrol eserleri ithalatı ise Aralık 2022’de günlük 1,2 milyon varil, ocak ayında ise yaklaşık günlük 700 bin varil oldu.
Moskova’nın gelir akışı üzerindeki baskıyı daha da artırmayı amaçlayan AB, G7 ülkeleriyle bu devirde, tavan fiyat uygulamasını da devreye aldı. Bu kapsamda, 5 Aralık 2022’de Rusya’dan 3. ülkelere deniz yoluyla taşınan olmamış petrole varil başına 60 dolar tavan fiyat uygulaması, 5 Şubat’tan itibaren de dizel üzere birinci Sınıf Rus petrol eserlerine varil başına 100 dolar, fuel-oil (sıvı yakıt) üzere eserlere de varil başına 45 dolar tavan fiyat getirildi.
Uluslararası Güç Ajansı (IEA), geçen ay yayımlanan petrol raporunda, AB yaptırımlarının Rusya’nın petrol sanayisine kapsamlı bir tesiri olup olmayacağı konusunun şimdi net olmadığının altını çizerek, bu yılın birinci çeyreğinde yaklaşık 1 milyon varil civarında Rus petrolünün yaptırımlar nedeniyle piyasadan çekileceği varsayımında bulundu.
ABD’nin ve Avrupa ülkelerinin Rusya’ya karşı açıkladığı ekonomik yaptırımlar sonrası Shell, bp, Totalenergies, ExxonMobil, Eni ve Equinor üzere pek Fazla petrol devi peş peşe Rusya’daki yatırımlarından çekilme kararı aldı.
ARZ YETERSİZLİĞİNE KARŞI TAHLİL ARAYIŞINDA STRATEJİK REZERVLER DEVREDE
Rekor düzeylere çıkan ve ekonomileri Olumsuz etkileyen petrol fiyatlarına karşı Önlem almaya çalışan dünyanın en Aka petrol üreticisi ABD de geçen Yıl martta ülkenin stratejik petrol rezervlerinden Yekün 180 milyon varil olmamış petrolü piyasaya sunacağını açıkladı.
ABD’nin bu atağıyla petrol fiyatlarındaki yükseliş süreksiz de olsa kısıtlandı, lakin ülkenin acil durumlar için stoklanan stratejik olmamış petrol rezervlerinden Önemli ölçülerde petrol stokunu kullanıma açması tartışmaları da beraberinde getirdi.
Buna rağmen bu satışlarına devam eden ABD’nin stratejik petrol rezervleri Aralık 1983’ten bu yana en düşük düzeye geriledi.
IEA üyesi ülkeler de Rusya-Ukrayna Savaşı nedeniyle global petrol piyasalarında tedarik badiresi yaşanmayacağına yönelik garanti vermek emeliyle acil durum rezervlerindeki bir ölçü petrolü kullanıma açmıştı.
Diğer yandan, ABD başta olmak üzere kimi Batılı devletlerin arz yetersizliğine tahlil olarak OPEC+ kümesine üretim artışı konusunda yaptığı baskı da sonuçsuz kaldı. OPEC+ kümesi, Çin’deki Kovid-19 salgını kaynaklı talep düşüşünü münasebet göstererek Ekim 2022’den prestijiyle günlük 2 milyon varil arz kesintisine gitti.
RUSYA’NIN KARŞI ADIMLARI GECİKMEDİ
Batı ülkeleri teker teker yaptırım kararlarını uygulamaya koyarken, Rusya ise yaptırımlara reaksiyon olarak fiyat sınırlamasına uyan ülke ve şirketlere petrol satışına 1 Şubat prestijiyle yasak getirdi.
Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, 10 Şubat’ta da ülkesinin mart ayından itibaren olmamış petrol üretimini günlük 500 bin varil azaltacağını duyurdu.
Takip eden günlerde ise Rusya’nın bu Yıl petrol ihracatının birçoklarını yaptırım uygulamayan ülkelere yapılacağını açıklayan Novak, Rusya’nın olmamış petrol ve kondensat ihracatının yüzde 80’ini, rafine Eser ihracatının ise yüzde 75’ini “dost” ülkelere yapmayı planladığını Anlatım etti.
Novak, geçen Yıl yaptırımlara rağmen Rus petrol ihracatının yüzde 7,5 büyüyerek yaklaşık günlük 4,9 milyon varil düzeyine ulaştığı, olmamış petrol ve petrol eserleri üretiminin 2022’de günlük 10,75 milyon varil olarak gerçekleştiği bilgisini paylaştı.
IEA bilgilerine nazaran, Rusya 2021’de günlük Yekün 10,5 milyon varil olmamış petrol ve petrol eserleri üretmişti.
ÇİN VE HİNDİSTAN’IN TARTISI ARTIYOR
Batılı ülkelerin Laf konusu yaptırımları ve Rusya’nın karşı adımları global petrol piyasasında ticaret rotalarında da değişikliğe yol açtı.
AB, Rusya’dan boşalan yeri Orta Doğu, batı Afrika, Norveç, Brezilya ve Guyana üzere diğer petrol Müstahsil ülkeleriyle yaptığı yeni İthalat mutabakatlarıyla doldurmaya çalışırken, AB ülkeleri üzere klâsik pazarlarını kaybeden Rusya ise petrol ihracatını başta Çin ve Hindistan olmak üzere Asya pazarlarındaki olmamış petrol bağımlılığı yüksek ülkelere yönlendirdi.
IEA’nın nihayet yayımlanan aylık petrol piyasası raporuna nazaran, Hindistan’ın Rusya’dan geçen yılki olmamış petrol ithalatı günlük ortalama 900 bin varilken, ocakta bütün vakitlerin en yüksek düzeyi olan 1,6 milyon varile yükseldi. Çin ise geçen Yıl günlük ortalama 1,9 milyon varil ithal ederken, ocakta bu sayı 2,3 milyon varile kadar çıktı.
Yorum Yok