Teknolojik bağımlılık, nedenleri ve baş etme formüllerine ait değerlendirmede bulunan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, dijital bağımlılığın aslında teknolojinin sorunlu kullanımı olduğunu belirtti.
Tarhan, “Yeni dijital teknolojilerin sorunlu kullanımı bir süre devam ettiği Vakit daha sonra dijital bağımlılığa dönüşüyor. Ancak bağımlılığa dönüşmeden Evvel uzun yıllar sorunlu, problemli ve yanılgılı kullanım yani berbata kullanım var. Bunun gerisinden bağımlılık formuna dönüşüyor” sözlerini kullandı.
“BEYNİN HAZ VE ÖDÜL ALANI DAYANILMAZ BİR BİÇİMDE COŞUYOR”
Tarhan, teknolojiyi çok yanlış ve bilinçsiz kullanmanın nedenlerine değinerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Genellikle gençler için bu Fazla cazip bir şey. kolay ulaşılabilir ve elverişli bir kullanıma sahip. Bilhassa insan ilgilerine Fazla Hız kazandırıyor. şahıs kendi inançlı ortamında lakin Fazla inançsız bir biçimde her şeye girebiliyor. Bu teknolojiler merak ve hayret hissine hitap ediyor. Beşerdeki merak ve hayret duygusu da Ödül ve ceza sistemi ile ilgili. İnsanın beyninde Ödül uyandıran şey, beklenen mükafatlar değil, beklenmeyen mükafatlar.
Beklenmeyen mükafatlar beyni en Fazla uyarıyor. Beklenen mükafatlar beklenmeyenler kadar haz vermez. Unsur ve davranışsal bağımlılıklarda da misal durum vardır. Merak ve hayret duygusu beynin Ödül merkezini harekete geçirir. örneğin sinema izlerken de olur. Bir saat boyunca katili bulmaya çalışırsın bakmışsın 1-2 saat geçmiş. Tıpkı bunun gibi… Beynin haz ve Ödül alanı fevkalade bir halde coşuyor.”
“BEYİN MÜKAFATA DOYMUYOR”
Yeni teknolojiler ve dijital medyanın insan beyninin bu özelliğini Fazla ağır formda kullandığını Anlatım eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Daha evvelce haftada bir Kez sinemaya gidersek bir yahut iki kere yaşanabilecek artık bu durum her gün hatta her Lahza oluyor. Akıllı telefonu açıyorsun ve istediğin her Lahza her yerde beynine Ödül veriyorsun. Bunların hepsi davranışsal bağımlılıktır. Beynin Ödül ve ceza sistemi bozuluyor. Bağımlılıklara genel olarak artık Ödül yetmezliği sendromu deniyor yani beyin mükafata doymuyor. Bu türlü durumlarda kokain de tıpkı şeyi yapıyor, bilgisayar oyunları da birebir şeyi yapıyor, sinemalar de birebir etkiyi yapıyor” değerlendirmesinde bulundu.
“MADDE BAĞIMLILIĞI İLE BENZERLİK TAŞIYOR”
Tarhan, teknoloji kullanımı konusunda dünya çapında araştırmalar da yapıldığını kaydederek, bu araştırmalarda Türkiye’nin teknoloji kullanımında birinci sıralarda yer aldığını bildirdi.
Global bir şirket tarafından ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 30 ülkede 53 binden kişinin katıldığı bir taşınabilir kullanıcı araştırması yapıldığını belirten Prof. Dr. Tarhan, “Bu araştırmada akıllı telefona en bağımlı ülke Türkiye çıkıyor. Avrupa’da ortalama günde 48 defa kez akıllı telefona bakılırken Türkiye’de ise ortalama 78 Kez akıllı telefona bakılıyor. Yani yüzde 80 daha fazla. Gece yatarken telefona bakma oranı Avrupa’da yüzde 40 iken, Türkiye’de bu Oran yüzde 85” tabirlerini kullandı.
Tarhan, teknoloji bağımlılığının husus bağımlılığına pek Fazla tarafıyla benzerlik taşıdığını belirterek, şunları kaydetti:
- “Madde bağımlılığında geçen kriterlerin hepsi burada geçerli. Kişinin internete Irak kaldığı Vakit mahrumluk hissetmesi ve krize girecek kadar mahrumluk belirtileri göstermesi vardır. Bazen Vakit şahıslarda internete bağlı olamamanın ortaya çıkardığı gerilim ve Telaş oluyor. şahıs sonlanıyor demek ki burada bağımlılık başlamıştır. Bir de planlanandan daha uzun müddet kullanım varsa bu da bir bağımlılık kriteridir. mesela 15 dakika bakacağını düşünüyorsun bir bakmışsın Fazla uzun bir Vakit geçmiş.
- Bu durum günlük Ömür aktiviteni bozarsa, gündelik yapılacak işlerini aksatırsa, erteleme ve ötelemeye gerçek giderse bağımlılık hudutları içerisine giriyor. Bir de tolerans geliştirme oluyor. Diyelim muhtaçlığın 3 saat lakin gitgide bunu 4-5-6 halinde uzatıyorsun yani gitgide dozu artıyor. Tehlikeli ve ziyanlı kullanım var. Okulunu aksatıyor. Literatürde modem irtibatını kestiği için ebeveynini şikâyet eden şahıslar var. 27 saat bilgisayar karşısında olduğu için kalp krizi geçirip ölen gençler Mevcut o derece, bunlar tehlikeli ve ziyanlı kullanımlar. Tüm bunlar Mevcut ise bağımlılık başlamış demektir.”
“ANNE VE BABALAR, BİR GÜN ‘EVET’, BİR GÜN ‘HAYIR’ DİYOR”
Tarhan, dijital bağımlılığın tedavisinde bireye psikoterapi şeklinde şuurlu kullanmayı öğrettiklerini belirterek, “Danışanlarımıza bir davranış çizelgesi tutuyoruz. Bilhassa ergenlikte bir saat kullanıyor, verilen kurallara uyuyor ve bir artı alıyor. Aşikâr bir sayıya ulaşınca taburcu oluyor. Bunu öğrendiği Vakit ve konutta de Ebeveyn ve baba da bunu uygularsa çocuk düzeliyor” tabirlerini kullandı.
Teknoloji kullanımının Ufak yaşlardan itibaren denetimli bir biçimde sınırlama yapılarak olması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Teknoloji kullanımı Özellikle 0-3 ıslak ortasında katiyetle tavsiye edilmiyor. Yemek yedirirken ya da Ödül üzere kullandırmayı asla önermiyoruz. Tehdit ögesi olarak kullanma, tutturduğu Vakit Eda üzere kusurlu davranışları yanlıştır” değerlendirmesinde bulundu.
Tarhan, belirli bir yaşın üzerinde olan çocukların kullanımında da kesinlikle çocukla konuşulmasını tavsiye ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çocukla Evvel konuşmak gerekir. ‘Bu hususta bağırıp çağırma küsme üzere hareketleri yapmayacaksın. Bunları yapmazsan seninle bunu ne Vakit ve nasıl kullanacağın hakkında konuşuruz’ diyeceksiniz. Ebeveyn ve baba bu türlü konuştuğunda çocuk, ‘Annem babam bana değer veriyor. Beni anlamaya çalışıyor’ diyecek ve o Lahza o reaksiyonunu göstermeyecek. Natürel burada kararlı, dengeli ve net durmak gerekiyor. Bu bağımlılığın olduğu çocuklarda en Fazla gevşek disiplin var. Ebeveyn ve babalar, bir gün ‘evet’ diyor, bir gün ‘hayır’ diyor. Ebeveyn evet diyor, baba hayır diyor yani ortak bir lisan oluşturulmuyor. Kuralsız ve tutarsız bir ortam oluşuyor. Çocuğun meskende Ebeveyn ve babasının liderliğini kabul etmesi gerekiyor. Burada çocuğu ezmeden yapılacak liderlik kıymetlidir.”
Çocukların yaşlarına nazaran teknoloji kullanımlarının sonlandırılabileceğini Anlatım eden Prof. Dr. Nevzat Tarhan, burada çocuğa birebir vakitte planlamayı öğretmenin de gerektiğini bildirdi.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Teknoloji kullanımının 15 yaşına kadar günde 2 saati geçmemesini tavsiye ediyoruz. Bilhassa 6 yaşına kadar Ebeveyn ve baba olmadan en Çok yarım saat verilmeli. Bu müddet tatil devrinde artırılabilir. 6-12 ıslak ortasında ise günde 1 saati geçmemelidir” tabirlerini kullandı.
Teknolojik aygıtları Fazla Çok kullanan çocukların Mesut olmadığını belirten Tarhan, “Evde şirin ve sıcak bir ortam yok. Konuşacak kimse olmadığından kendilerini yalnız hissediyorlar. Yalnız hissedince buna yöneliyorlar. Şayet yalnız hissetmeseler yani arkadaşları, sosyalleşecekleri ortam olsa yahut aile ile Bir arada ortak Vakit geçirme olsa çocuk buna takılıp kalmayacak” değerlendirmesinde bulundu.
Tarhan, bireyin bağımlılıklarıyla mücadelede “dur, düşün ve aksiyona geç” unsurunu kullanması gerektiğini aktararak, “Beynin ön bölgesi ‘Dur, düşün ve sonra yap’ der. Beyne o eğitim verilmeli. İnsanın beynini kullanmasını öğrenmesi değerlidir. şahıs kendi kendini Denetim etmeyi başarabilir fakat şahıs bunu başaramıyorsa o Vakit bir uzman yardımı alınmalıdır. Çocuklara şuurlu kullanımı öğretmek, dijital okuryazarlık öğretilmeli. Çocuk Ebeveyn ve babasını model olarak alır. Ebeveyn ve baba ne yapmışsa çocuk birden fazla Vakit onları taklit ediyor” sözlerini kullandı.
Yorum Yok