Biyoçeşitlilik kaybındaki artış Türlü araştırmalardaki sayılarla ortaya konulurken uzmanlar, iklim değişikliği ve insan faaliyetlerine bağlı faktörleri Cin popülasyonlarında yaşanan azalışın esas sorumlusu olarak gösteriyor.
Yabani bitki ve hayvan tiplerini müdafaa uğraşlarında farkındalık yaratmak emeliyle, Birleşmiş Milletlerin 20 Aralık 2013 tarihinde düzenlenen 68’inci genel Şurasında alınan kararla, 3 Mart Dünya Yaban Hayatı Günü olarak kabul edildi.
YÜZDE 94 POPÜLASYON KAYBI
Dünya Doğayı Müdafaa Vakfının (WWF) Yaşayan Gezegen Raporu’na nazaran dünyanın farklı bölgelerinde farklı oranlarda biyoçeşitlilik kaybı görülürken, tiplerin popülasyon kaybı açısından en Aka düşüş tropik alanlarda gözlemlendi.
Raporda, 1970- 2018 ortasında Avrupa ve Orta Asya’da yüzde 18, şimal Amerika’da yüzde 20, Asya ve Pasifik’te yüzde 55, Afrika’da yüzde 66 ve Latin Amerika ile Karayipler’de yüzde 94 popülasyon kaybı yaşandığı belirtildi.
Yaban hayatının ekosistem açısından kıymetine ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Müdafaa Vakfı) tabiat Muhafaza Yöneticisi Dr. Sedat Kalem, insan kaynaklı iklim krizinin, dünyanın doğal yapısını değiştirirken kitlesel ölümlere ve kimi tiplerin tümüyle yok oluşuna neden olduğunu ve derecenin onda biri oranında gerçekleşen her bir ünite sıcaklık artışının, bu kayıpları artırdığını söyledi.
Kalem, “Yaşayan Gezegen Raporu’nun nihayet sayısı, biyoçeşitlilik kaybı ve iklim krizinin ortasında olduğumuzu ortaya koyuyor. Birbiriyle irtibatlı, yer yer İç içe geçen insan kaynaklı bu iki sorun, gezegenimizin geleceğine ve esenliğimize yönelik Değerli bir tehdit oluşturuyor. Raporun 2022 bilgilerine nazaran 50 yıldan kısa bir müddet içinde omurgalı tiplerin popülasyonları yüzde 69 azaldı. Bir Öbür deyişle insan ömründen kısa bir müddette omurgalı popülasyonlarının üçte ikisi yok oldu” diye konuştu.
“ARTIK BURDUR GÖLÜ’NDE DİKKUYRUK ÖRDEĞİNE RASTLANMIYOR”
İklim krizinin boyutlarının ve tesirlerinin Mahallî seviyede farklılıklar gösterdiğini, birtakım tiplerin başkalarına nazaran ısınan iklime daha uygun Ahenk sağladığını ve kimi habitatların başkalarından daha süratli bozulduğunu anlatan Kalem, şöyle devam etti:
“Habitat özelinde bakıldığında dünya genelinde en keskin popülasyon kaybı yüzde 83’lük keskin bir düşüşle tatlı su tiplerinde yaşanıyor. bütün dünyada olduğu üzere Türkiye’de de doğal alanlarımızı ve Cin popülasyonlarımızı süratle kaybediyoruz. 2021’de Tuz Gölü’nün suları çekildiğinde görülen flamingo yavrularının toplu vefatı hala hafızalardayken, kuraklığın tesiriyle Kıymetli bir su kaybı yaşayan Burdur Gölü’nde tehlike altındaki çeşitlerden dikkuyruk ördeğine artık rastlanmıyor.”
Sıcaklıkların global ortalamaya nazaran yüzde 20 daha süratli yükseldiği Akdeniz’in, gezegenin en süratli ısınan ve en tuzlu denizi haline geldiğini Anlatım eden Kalem, “Balinalar, yunuslar ve fokları kapsayan deniz memelileri deniz yüzeyi sıcaklığından ziyadesiyle etkilenen çeşitler ortasında yer alıyor” dedi.
“SICAKLIKLARIN ARTMASI, YUMURTALARDAN YALNIZCA DİŞŞ YAVRULARIN ÇIKMASINA Sebep OLABİLİYOR”
Akdeniz’deki yeşil deniz kaplumbağası, iribaş deniz kaplumbağası ve deri sırtlı deniz kaplumbağası çeşitlerinin tehdit altında olduğunu bildiren Kalem, şunları söyledi:
- Dişi kaplumbağalar, bu durumu engellemek için yuvanın derinlik düzeyini değiştirebilse de bunun ısınan kumun vereceği ziyanı telafi etmeye yetip yetmeyeceği bilinmiyor. İkinci olarak, iklim krizi deniz düzeylerinin yükselmesine, daha yüksek deniz kabarmalarına ve çok hava olaylarına neden oluyor. Bu etkenler, zati azalmakta ve hisli durumda olan kaplumbağa yuvalama alanlarının değişmesine yahut ziyan görmesine, üremenin sürdürülemediği yerlerde Lokal popülasyonların kaybına neden olabiliyor.”
İSTİLACI CİNSLER YABAN HAYATINI TEHDİT EDİYOR
Yaban Hayatı Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Karataş, dünya genelinde yaban hayatını etkileyen ögelerin başında habitat kayıplarının geldiğini belirtti.
Karataş, “Yapılan araştırmalara nazaran dünyada dakikada 36 futbol alanı büyüklüğünde ormanlık Meydan yok oluyor. Yalnızca ormanların kesilmesi değil, kentleşme, tarım alanlarının açılarak orman alanlarının yok edilmesi ve kirlenme de doğal Ömür alanlarını azaltan ögeler ortasında yer alıyor” görüşünü paylaştı.
İnsan eliyle canlıların dağılım alanlarının değiştirilmesinin yaban hayatını Olumsuz etkileyen bir Öbür Faktör olduğuna değinen Karataş, Şayet bir çeşit, Ömür alanı olmayan bir alanda muvaffakiyetle tutunup ürüyor ve etraftaki canlıları baskılamaya başlıyorsa bu durumun işgal olarak değerlendirildiğini ve Akdeniz kıyılarını işgal eden balon balığının bu duruma bir Örnek teşkil ettiğini vurguladı.
“SADECE TÜRKİYE’DE 2020’DE 17 İÇ SU BALIĞI ÇEŞİDİ KEŞFEDİLDİ”
Uluslararası Doğayı Muhafaza Birliği (IUCN) tarafından hazırlanan Kırmızı listede 150 bin 300 canlı tipi bulunduğunu, bunlardan 42 bin 100’den fazlasının soyunun tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu aktaran Karataş, Türkiye’de soyu tükenme tehlikesi altında olan cinslerin sayısının ise 2022 yılı prestijiyle 470 olduğu bilgisini paylaştı.
Karataş, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Soyu tükenme tehlikesi altına giren tiplerin sayısı her Yıl artıyor. Sucul canlıların soyu, öbür canlı cinslerine nazaran daha süratli tükeniyor. Türkiye’de endemik balık cinsleri ortasında olan Gökçe balığı, İznik incibalığı, Eğirdir yağ balığı ile Gölcük dişli sazancığının ve endemik olmayan bir alabalık cinsinin soyu tükendi. Bununla Birlikte yeni keşifler de sürüyor. Yalnızca Türkiye’de 2020 yılında 17 İç su balığı tipi keşfedildi. Bu her yıl, ortalama 10-15 oluyor. Dünya genelinde de her Yıl ortalama 250-400 balık çeşidinin keşfedildiğini söyleyebiliriz.”
Sadece hayvan çeşitlerinde değil bitki cinslerinde de keşiflerin devam ettiğinden bahseden Karataş, “Türkiye’de şu anda ortalama 3 buçuk, 4 günde bir yeni bitki çeşidi keşfediliyor. Yılda 52 hafta üzerinden düşünürsek her Yıl ortalama 50-100 bitki tipi keşfediliyor” diye konuştu.
3 Mart Yaban Hayatı günü vesilesiyle tabiatta hiçbir canlının Gereksiz yere Mevcut olmadığını anlayarak ve ekolojik döngünün içindeki yerini ayrım ederek devinim edilmesi gerektiğinin altını çizen Karataş, tabiatın ve yaban hayatının sürdürülebilirliği için çocuklara ilkokuldan itibaren tabiat eğitimi verilmesi tavsiyesinde bulunarak kelamlarını tamamladı.
Yorum Yok