– Sandıktan çıkan sonuca nazaran yurttaşı ve ekonomiyi nasıl günler bekliyor? Bir Acı reçete bizi bekliyor mu?
Ülke Farklı bir seçim süreci geçirdi. Fakat ortaya çıkan siyasi Bina üstte bahsedilen usul da bir iktisat idaresine sahip olma ihtimalini de ortadan kaldırdı. Kısa Devre içinde Türkiye’nin süratli kaynağa gereksinimi olacaktır. Önümüzdeki turizm periyodu bu kaynakların bir kısmını sağlayabilir. Fakat sonbahardan itibaren kaynak muhtaçlığının daha da görünür bir hale geleceğini beklemek gerekir. Bu mühlet zarfında kurlardaki baskının da seçim öncesi devirde olduğu üzere sıkı sürdürülemeyeceğini varsayım etmek güç olamasa gerek. Bu yüzden de enflasyonda geldiğimiz bugünkü seviyelerin üstünde oranlarla müsabaka ihtimalimiz de artmıştır.
Türk toplumu sahip olduğu refahtan vazgeçmeye ne kadar hazırdır göreceğiz. Çünkü ekonomik çıkmaz içine girmiş olan Türkiye’nin eninde sonunda bu gidişe dur demesi ve ortaya çıkacak birçok maliyeti de göğüslemesi gerekecektir.
Enflasyon yüksek kalmaya devam edecek
– nihayet 2 yıldır vatandaşın anne gündemi pahalılık ve yüksek enflasyon. Buradaki tabloyu nasıl görüyorsunuz, yüksek enflasyon ne kadar sürer?
Sanırım enflasyon bir müddet daha ülke gündemini işgal edecek. Ondan kurtulabilmek kolay olmayacak. Lakin bu mühlet zarfında farklı bölümler üzerine yapacağı Olumsuz tesirleri Denetim edebilmek Muhtemel olabilir. Çünkü dünyada da enflasyon Kıymetli yer işgal etmeye devam ediyor. Küresel seviyede yaşananlar enflasyonun bütün dünya da bir müddet “yapışkan” bir Ira göstereceği izlenimi ediniliyor.
Tüm bunların üstüne bir de ülkemizin kendine has meseleleri Mevcut enflasyon konusunda. ancak en Değerli sorun, enflasyonla çaba konusunda iktisat idaresinde kararlılıkla uygulanan bir siyasetin olmayışıdır. Münasebetiyle “politikasızlık” sıkıntıların başında geliyor.
İkinci mevzu ise ölçüm ile ilgili meselelerdir. Gerçi bu Sorun neredeyse bütün ekonomik bilgilerde Mevcut lakin enflasyon toplumun birçok kesiti bakımından Ehemmiyet arz ettiği ve gelir pazarlıklarına referans oluşturduğu için başkalarına nazaran bir Öbür ehemmiyeti var. Bugün TÜİK’in ilan ettiği resmi sayılara maalesef kimse inanmıyor. Hasebiyle bu türlü bir uğraşın başlangıcında, ölçümü yapacak kurma yönelik itimadın süratlice inşa edilmesi gereklidir.
Bunların akabinde bir de enflasyonla çabayı yapacak kurumun öne çıkarılıp, Bankanın epey Vakit maruz kaldığı kredibilite açığının acilen giderilmesi gerekmektedir. Bu uğraşın muhatabı TCMB’dir. Ona bu uğraşta tanınacak siyaset bağımsızlığı ise enflasyona karşı yürütülecek gayrette atılması geren en Kıymetli adım olacaktır. var siyasi anlayış buna ne derecede imkân verecek bilmek sıkıntı. fakat yapılmadığında da enflasyon uzun müddet hayatımızda kalıcı olacaktır.
14 Mayısta yapılan seçimlerle birebir vakitte enflasyonla gayret iradesi gösterme konusunda nihayet derecede İçten bir idarenin Amel başına geleceği fikrine sahibim. Fakat yaşadığımız seçim süreci ve beraberinde iktidarın yaptığı harcamalar iktisatta Mevcut olan bozulmaları daha da şiddetli hale getirmiştir. Bu da seçim sonrası devirde harcamalar bakımından frene basma muhtaçlığını doğurmuştur. Çünkü enflasyona karşı çabada kamunun harcamalarının Denetim edebilmesi Kıymetli kriterlerden birdir. Bu yüzden seçim sonrası ehemmiyette bütçe harcamalarının önceliklerini tekrar oluşturmak ve var kaynakları oluşturulan bu yeni önceliklere nazaran harcamak yapılacak işlerin başında gelmektedir.
Enflasyonu düşürme konusunda millet ittifakı iyimserdi
Anca millet İttifakının bileşenleri enflasyonla çaba konusunda iyimserlerdi. Bilhassa hazineden Mesul olacağını argüman eden Bilge Yılmaz’a nazaran, iki Yıl içinde enflasyonun Denetim edilip, düşürülebileceğini söylüyor. Bu hususta neler yapacaklarını ise, gerek İYİP seçim bildirgesinde, gerekse Altılı Masa Mutabakat Metninde ayrıntılı olarak yazmışlardı. İktidar ise, bu hususta rastgele dengeli siyasete sahip değil. Onun yerine kur geçişkenliğinin enflasyon üzerindeki tesirini Denetim etmek tarafında bir siyaset uyguluyor. Faizleri arttırmayarak TL’den kaçışları salt döviz satarak, nihayet derecede maliyetli bir yolla kuru Denetim edip, enflasyon üzerindeki tesirini de en üye indirmeye çalışmaktadır. Bunun ise ne kadar sürdürülebileceği kuşkulu. Bu siyaset sonucunda ülkenin döviz rezervleri tükendi. Hatta altın rezervlerinde bile erime ortaya çıktı nihayet vakitlerde. Muhtemelen yeni devirde bu siyasetten Geri dönecektir iktidar da.
Ancak enflasyon konusunda ben biraz karamsarım. Çünkü enflasyon salt teknik bir Sorun değil. Birebir vakitte politiktir de. Siyasi istikrarsızlıkların maliyeti Aka ölçüde enflasyon olarak karşımıza çıkmaktadır. Önümüzdeki devirde Kıymetli bir Lokal seçimler var. Bu seçimlerin iktidarın enflasyonu düşürmek için uygulayacağı siyaset seçenekleri konusunda elini bağlayan bir tesiri olacaktır. Buna ek olarak dünya çapında yüksek enflasyonun da bir müddet daha Sıkıntı olmaya devam edecektir. Bu türlü bir ortamda enflasyonun süratli bir biçimde düşürülebileceğine inanmakta zorlanıyorum. Haksızlık etmek de istemem aslında. İktidarın bu türlü enflasyonu süratli düşürmek tarafında kamuoyuna açıklanmış bir niyeti de yok. Bilhassa 14 Mayıs seçimlerinin akabinde girilecek olan ekonomik darboğaz beklentileri bu bahisteki beklentilerimizi gereğince karamsar yapmaktadır. Teknik olarak enflasyonu düşürebilmek Muhtemel olsa da, bunu siyasi maliyetlerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Enflasyon ekonomik bir problemmiş üzere görünse de siyasetle olan bağı bugünlerde daha da bariz hale gelmiştir. Enflasyon düşürülemese bile, Denetim altında tutulması mecburidir. Bu da doğacak maliyetleri birilerinin sırtına yüklemeyi Gerekli kılar. Toplumun hangi bölümün bu maliyetleri yüklenmeye istek göstereceği ise siyasi bir tercihtir. AKP’nin bu denli Vakit uyguladığı iktisat siyasetlerini dikkate alırsak, bu maliyetlerin Aka oranda dar gelirli ve fakirler tarafından yüklenilme ihtimali yüksektir. Elbette AKP iktidarı bu kadar vakittir izlediği siyasetlerin yanlış olduğuna inanır ve onlardan radikal bir dönüşe imza atarsa ve doğan maliyetleri yüksek gelir kümelerinin sırtına yüklemeye karara verirse, o öteki.
Fiyatlar yüksek sviyesini koruyacak
– Enflasyonda kalıcı düşüş için hangi adımlar atılmalı, halkın eriyen alım gücünü bitirmek Muhtemel mü?
Enflasyon Siyaset ile yakından bağlantılı. Bilhassa Denetim edilirken, siyasi sonuçlar ortaya çıkıyor ister istemez.
Ancak ülkemizdeki enflasyonun teknik manada birçok kaynağı olduğu söylenebilir. mesela kur geçişkenliği Fazla yüksektir ülkemizdeki enflasyonda. Çünkü üretimimizin ithalata bağımlılığı fazladır. Bunun azaltılası için ülke üretiminin ithalata bağımlılığın Aka ölçüde azaltılması lazım. Bunun ise kısa vadede gerçekleştirilebilmesi Muhtemel değil. Bu hem “kur geçişkenliğini”, hem de “ithal enflasyonun” tesirini azaltıcı tesir yaratacaktır.
Öncelikle belirtmeliyim ki, fiyat istikrarı fiyatların düşmesi manasına gelmez. Aslında yükselmiş olan fiyatlar bugünkü nominal seviyelerini Aka ölçüde koruyacak. En azından kısa devirde bu türlü olacağı beklenebilir. Hasebiyle satın alma gücündeki düşüşü restore etmenin yegâne yolu gelirler üzerinden ve yeni bir “gelirler politikası” kurgulamakla Muhtemel olacaktır.
Bazen kaynak derdine düşen iktisat idareleri satınalma gücündeki bu düşüşleri bir fırsat görüp, hanehalkının tüketim seviyelerindeki yeni seviyesi kabul edip, gelirleri o seviyede tutmak isterler. Bir bakıma istikrarla Birlikte ortaya çıkacak gelir artışlarını hanehalklarına yansıtmayarak, ülkenin tasarruflarına dâhil etmek isterler. Ekonomik istikrar siyasetlerin genel gayelerinden biri budur. Tasarruf açığı bizim üzere ülkelerde Değerli bir Problem olduğu için, Amade satınalam gücü de düşmüşken, bunun sağlayacağı, bir bakıma “zorunlu” olarak yapılan tasarrufları iktisatta muhtaçlık duyulan alanlara yönlendirmesi arzulanır.
Elbette bu türlü bir karar alınırken, “ihtiyaç duyulan alanların” hangilerinin olduğu siyasetçilerin belirleyeceği nitelikte bir karardır. Yani siyasetçi kısa periyotta tasarruf edilebilecek kaynakların toplumun hangi gereksinimlerini karşılamaya yöneltileceğine karar verecektir. Bu da, o siyasi anlayışın tabanının talepleriyle olan alakasına bağlıdır. Siyasetçinin yapacağı tercih ise, eldeki kaynakların satınalma gücündeki azalmanın telafisine mi kullanılacağı, yoksa bu kaynakları Öbür bölümlere yönlendirmek için mi kullanılacağı ile ilgilidir. Bu kritik bir tercihtir ve bütün kamuoyu olarak iktidarın Fazla kısa mühlet sonra yapacağı bu tercihi dikkatle izleyeceğiz.
Millet İttifakı çok bir müddettir düşük gelirlilerin satınalma gücünde meydana gelen erozyonu telefi edici siyasetler uygulayacağını söylüyor. Bunun kamuoyuna ilan ettikleri mutabakat metnine de koydular aslında. Bundan başka Sayın Kılıçdaroğlu da kamuoyuna yönelik birtakım görüntüler yayımlayıp, benzeri istikametteki vaatleri tekrarladı. Lakin 14 Mayıs seçimlerinde elde edilen sonuçlara bakılırsa, kamuoyunun bu türlü bir telaşının olmadığı anlaşılmıştır. Bu konuda yeni periyotta iktidarın izleyeceği siyasetleri ve atacağı adımları dikkatle izlemekte Yarar var. Bilhassa bu siyasetlerin kamuoyu üstündeki tesirlerini gözlemleyebilmek ve halkın taleplerini görebilmek bizim üzere iktisatçılar açısından Ehemmiyet arz edecektir.
Ancak şunu da belirtmekte Yarar var. Devletin resmi istatistikleri bile emek ve kapital ortasındaki gelir istikrarının nihayet yıllarda Önemli oranda bozulduğu göstermektedir. En nihayet açıklanan gelir dağılımı istatistiklerinde de görüldüğü üzere 2021 yılında toplumsal transferlerin yüzde 3,7 oranında azaldığı, birebir devirde fiyat gelirlerinin ise yüzde 0,9 oranında azaldığı görülmüştür. Bu bozulmanın 2022 yılında da devam etmiş olması yüksek bir ihtimal. Bu etkiyi bu dataların tabiatı gereği maalesef seneye görebileceğiz.
Öte yandan ülkenin gelir dağılımı bir evvelki yıla nazaran de Fazla Önemli ölçüde bozulmuş durumda. 2020 yılında gelir dağılımı ölçümü Gini katsayısı 0,405’ken, 2021’de bu katsayının 0,415’e çıktığı görülüyor. Tekrar data kaynağımız olan TÜİK’e nazaran, en düşük gelir kümesindeki hanehalkları toplan gelirin yalnızca yüzde 6’sını alabilirken, yüksek gelir seviyesindeki yüzde 20’lik Küme yüzde 48 Pay alıyor. Bu olağan üstü bir eşitsizliğin göstergesidir. bütün bu aksilikler acil olarak bir gelirler siyasetinin gerekliliğine işaret etmektedir. İktidarın, vatandaşın gelirinde ve satınalma güçlerindeki azalmayı telafi etmesi mecburiyet haline gelmiştir. Yapılması gereken fiyatların bugün ulaştığı düzeyle uyumlu yeni bir gelirler siyaseti islemektir. Bugünkü siyasi konjonktürde bu yapılabilir mi?
Ancak bu bahiste dikkate almamız gereken bir bahse da tekrar dikkat çekmek isterim. Burada bahsettiğimiz teklifler kısa Devre siyaset uygulamalarıdır. Satınalma güçlerinde erozyonun telafi edilebilmesi ve bu gayeyle uygulanan gelirler siyasetlerinin enflasyonist tesirler yaratmaması için orta ve uzun periyotta iktisadın üretim kapasitesini güçlendirici önlemlerin eş anlı olarak alınmasında Yarar var. Bu yapılmadığında bahsi geçen gelirler siyasetlerinin sürekliliği tehlikeye girer ve siyasi olarak amaçlanan refah seviyesinin toplumun Aka bölümleri için temini zorlaşır.
Bu açıklamalarım akabinde önümüzdeki devirde enflasyonla uğraş için Gerekli şartlara dikkat çekmek isterim. Enflasyonla çabanın kime ve ne kadar maliyet çıkaracağına bağlı olarak bu uğraşa taraf vermek gerekecektir. Kamuoyundaki genel beklenti klasik uğraş araçlarından nema artışları yoluyla, direkt talep üzerinde kısıtlayıcı olmak en azından talep enflasyonunu Denetim etmeye yeteceği tarafında. Pekala, var siyasi anlayışla bu yapılabilir mi?
Günümüzde enflasyonun en Değerli kaynaklarından biri de “beklentilerdir” ve kamuoyu beklentilerinin berbatlaşması onların bugün aldıkları iktisadi kararlarda daha muhafazakâr davranmalarına yol açar. Garanti karların peşinde satın alma gücünü muhafazaya çalışırlar. TL dışında Öbür finansal araçlara yönelirler, TL’nin talebi azalır. Bu bir merkez bankasının görmeyi arzulamayacağı bir durumdur. Aslında emelleri da bu duruma düşmemek için, TL talebini arttıracak inancı oluşturmaya çalışırlar.
Vatandaş iktisat idaresine itimat duymaz ve bu sebeple TL’den kaçmaya başlarsa, Nakit siyasetinin tesir alanını daralır. Bugün bankacılık sistemimizdeki mevduatın yüzde 50’den fazlası dövizdedir. Bu hiç bir merkez bankasını arzulayacağı bir durum değildir. Ekonomik istikrarı sağlamak için öncelikle Nakit siyasetinin tesir alanının genişletilmesi lazım. Bunun içinde iktisatta TL talebinin artması gerekiyor. Bu sebeple faizler, itimadın nihayet derecede düşük olduğu bir ortamda TL’nin cazibesini arttıracak bir araç olarak düşünülmektedir. TL faizlerinin artması TL’nin dövize nazaran daha cazip hale getirecek ve talep artacaktır. Bu da merkez bankasının uyguladığı Nakit siyasetinin tesir alanını genişletmiş olacaktır.
Ancak günümüzde beklentilerin yöneterek, faizler arttırılmadan da (ya da istenilen ölçünün altında arttırılarak da) TL’nin cazibesi arttırılabilir. Bunun için iktisat idaresine ve bu idarenin bağlı olduğu siyasi çerçeveye itimat kaidedir. Hatta bu türlü bir inancın tesis edilmesi, nema artışı üzere toplumun Özellikle düşük gelirli kısımları üzerine maliyet yükleyecek bir uygulamaya gerek duyulmadan bile iktisadi bireylerin TL’ye yönelmesi temin edilebilir. Hem de nihayet derecede düşük siyasi maliyetleriyle.
Maliyetli nema siyasetinin ekonomiyi istikrara kavuşturmada ve enflasyonla uğraş için elverişli bir ortam oluşturmak için iktisadi bireylerin beklentilerini yönetebilmenin birtakım şartları bulunmaktadır. Bunların başında beklentileri bağlayacağınız birtakım çıpaların oluşturulmasıdır. Bu gayeyle Türkiye’nin üç alanda yerli ve yabancı yatırımcıların beklentilerini istikrara kavuşturacak çıpaya muhtaçlığı vardır.
Çok Önemli problemlerle karşı karşıyayız
– Bu çıpaları biraz açabilir misiniz?
Birinci çıpa siyasi istikrar. Kısa devirde makroiktisadi istikrarın temin edilebilmesi için en Fazla gereksinim duyduğumuz kaide budur. iktisat alanında alınacak kararların Parlamentoda oluşacak yeni yapıda, kamuoyunda Fazla Çok tesir yaratmayacak tartışmalar sonucunda alınmasının faydası olacaktır. Bu enflasyonla Önemli olarak çaba etmeyi başına koymuş bir iktidar açısından Önemli bir kararlılık gösterme vesilesidir. Siyasi iradenin uygulanan ekonomik siyasetin ardında olunduğu iletisinin hiç kuşkuya yol açmadan verilmesi gerekmektedir. Lakin bu bahiste yeni idarede bir niyet Mevcut olabilir mi? Pek emin değilim. Unutmamalı ki, 2001 öncesi uygulanan enflasyonla uğraş siyasetlerinin başarısız olmasının bir nedeni de, o günkü koalisyon ortakları ortasındaki ahengin kaybolmasıdır. Bugün için Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı problemler o günlerden Fazla da a ciddidir ve bu türlü bir ahenge o günlerden daha Çok gereksinim duyulmaktadır. Bu çıpanın yürütülmesi de iktisat idaresinin kendisinden fazla seçilecek olan yeni liderin göstereceği liderliğe bağlı olacaktır.
İkinci çıpamız milletlerarası ortaklarımızla uyumlu ve bir o kadar da istikrarlı milletlerarası bağlantılar. Türkiye iktisadının kısa periyottaki en Değerli muhtaçlığı yabancı kapital eksikliğini giderebilmektir. İster “sıcak” olsun, ister “soğuk”, her türlü yabancı sermayeye ülkenin gereksinimi var. Sanırım Türkiye iktisadının önümüzdeki devirde karşılaşacağı en Değerli Problem kapital kısıtıdır. Bu sermayenin, memleketler arası normalar çerçevesinde gelebileceği yegâne merkez Batıdır. Milletlerarası seviyede riskleri minimize edici bir Hariç siyasetin uygulanması yabancı sermayenin beklentilerini çıpalamak bakımından kıymetlidir.
Yabancı yatırımcıların sahip oldukları sermayeyi Türkiye’ye getirmeleri için Gerekli şartların başında elbette ekonomik olarak daha bilinen, onların Fazla daha aşina oldukları üslupta bir iktisat idaresinin ülkede olmasıdır. Kendi risklerini en üye indirebilmek açısından, hareketlerini yorumlamakta ıstırap çekmeyecekleri, şahsi olmayan bir iktisat idaresinin yanında, ilişkin oldukları kendi ülkeleri ile Türkiye’nin bağlantıları de bu kapital için Ehemmiyet arz edecektir. Bu türlü bir yapının ülkemizde uzun bir müddet daha olmayacağı anlaşılmıştır.
Bunun yanında Türkiye’nin memleketler arası topluluk içinde nasıl bir değer ve tedarik zinciri içinde yer aldığı da Ehemmiyet arz eden bir mevzudur. Çünkü ülkelerin milletlerarası bağlarındaki pozisyonu yalnızca askeri Emniyet öncelikleri üzerinde kurulamaz. Birebir vakitte ekonomik manada ülkelerin güvenliğini sağlayacak tedarik ve değer zincirlerindeki ülkelerle de istikrarlı ve yapan bağlar kurmak gerekmektedir. Bu açıdan Türkiye’nin Hariç bağlantılarının onun salt askeri Emniyet muhtaçlığına hizmet edecek şekilde değil, tıpkı vakitte ekonomik savlarını gerçekleştirebileceği ülkelerle iktisadi alanlardaki bağlantılarda de kapsayacak formda oluşturulması gerekmektedir. mesela 2001 sonrası devirde Türkiye-AB ilgileri bunun en hoş örneğini oluşturmuştur. Bugün için bu türlü bir çıpa yoktur.
Üçüncü çıpamız teknik bir çıpa olup, daha Fazla TCMB’nin Müstakil olarak belirleyeceği bir çıpadır.
Bu, TCMB’nin siyasetten Müstakil olarak belirleyip, yürüteceği Nakit siyasetinin kolaylaştırılmasında fonksiyon sahibi olacak ve uygulamanın aktifliğini arttıracaktır. Bu hususta daha evvelce uygulanmış birçok çıpadan bahsedebilmek mümkün. lakin 2001 sonrası uygulanıp, başarılı bir halde enflasyonun düşmesinde yararlı olmuş çıpa, enflasyon hedeflemesi olmuştur. Burada Değerli olan Merkez Bankasının ilan ettiği maksadın güvenilirliğinin sağlanabilmesidir. Bunun yolu da daha şeffaf, daha hesap verebilir ve siyasi menfaatlerden arınmış bir Nakit siyaseti idaresidir. Nihayetinde bu çıpayı Merkez Bankası siyasi olarak değil, teknik olarak belirleyecektir. Lakin ülkemizde nihayet seçimlerin akabinde oluşan siyasi Bina içinde bu türlü bir çıpanın da oluşturulabileceğini düşünmüyorum.
Tüm bunları Bir arada değerlendirdiğimizde muhtaçlık duyduğumuz en az üç Değerli çıpadan yalnızca birini sağlayabilecek siyasi şartların ülkemizde oluştuğunu söyleyebilmek mümkün. O birincisinin de ne kadar ekonomik bir Sonuç doğuracak biçimde kullanılacağı şüphelidir.
Yeni bir hukuk anlayışını oluşturmak şart
– Şu anda Türkiye iktisadının yaşadığı Temel sorunlar nelerdir, bunları çözmek için hangi adımlar atılabilir?
Bu sorunun nihayet derecede kapsamlı bir yanıtı hak ediyor. Anca iktidarlardan ülke iktisadını çağın gereklerine nazaran yönlendirmesini ve bu tarafta Gerekli hukuku, siyasi ve ekonomik altyapı şartlarını oluşturması beklenir. mesela adil bir hukuk sisteminin kurulması bu şartların başında geliyor. Bunun için ülkemizde “yeni bir hukuk anlayışını” oluşturmak gerekiyor. Mevcudun pek işe yaramadığı, gelecekte de yaramayacağı görülüyor.
Buna ek olarak şahsilikten uzaklaştırılmış bir Yönetim anlayışına geçişin de Kaide olduğunu belirtmeliyim. Bunun ekonomik ve siyasi performansa yaptığı bütün aksilikler bir yana, Türkiye üzere bir ülkeye, iki yüzyılı yıla yaklaşan bir demokrasi arayışı içinde olan bir ülkeye pek de yaşayan bir Yönetim stili değil bugünkü stilimiz. Bir trilyon dolara yaklaşan gayri safi yurtiçi ulusal hasılaya sahip bir iktisadın şahsa dayalı bir ekonomik idareyle ilerleyebilmeleri Mümkün değildir.
Buna ek olarak ülkemizdeki kurumların karar süreçlerinde aktifliğini arttırmak, bu kapsamda kuvvetler ayrılığını tesis etmek performansı yüksek bir Yönetim modeli için zorunludur. Bu bakımdan Aka ölçüde kişiselleşmiş Yönetim pratiklerinden kurumsallaşmış Yönetim uygulamalarına geçmek ve bu bağlamda kurumsallaşmayı güçlendirmek gereklidir. Bu türlü bir model için elzem olan koşul ise, şeffaf ve hesap verebilir olmaktır. Zati bu nitelikteki bir Yönetim modeli de kuvvetler ayrılığı prensibine dayanarak icra edilebilir.
Kısa devirde bu Temel prensiplerden yola çıkarak ülke idaresinde alınan kararların aktifliğini arttıracak bu konularda değişikliklere gitmek gerekmektedir.
Ülke idaresinin Yönetim prensiplerini belirledikten ve karar Eda süreçlerini güçlendirdikten sonra, Türkiye iktisadında birçok Problem Mevcut tahlil bekleyen. Lakin bu sorunların tahlili birbirleriyle alaka. mesela gelir dağılımı sorunu AKP’nin 21 yıllın devrindeki en Kötü düzeylere gelmiş durumda. Bunu Müstakil siyasetlerle çözebilmek Muhtemel değil. Çünkü sorunun temelinde görüyoruz ki, büyümesine Karşın bu büyümenin nimetlerini tabana yayamayan bir iktisat idaresi var. Bu da Aka ölçüde o büyümenin nasıl elde edildiği ile ilgilidir.
Aynı biçimde enflasyon bugün için acil tahlil bekleyen bir diğer Değerli problemimiz. Enflasyonun uzun müddet yüksek seyretmesi ve kronik bir Sıkıntı haline gelmesine müsaade verilmesi Mevcut olan gelir dağılımı ve yoksulluk problemlerinin daha da kötüleşmesine yol açacaktır.
Listeyi bu halde uzatmak mümkün. lakin dikkatlerde kaçırılmaması gereken bir noktaya Özellikle dikkat çekmek isterim. Türkiye iktisadında bir türlü bitirilemeyen cari Aleni probleminin tahlili için de yeni devirde İçten bir efor sarf etmek gerekiyor. Öncelikle hizmet ve inşaat çekişli bir büyüme modelinden uzaklaşmış olmak bu hususta yapılması gerekenlerin başında geliyor.
İkinci konu endüstrileşmenin ve ülkenin ihraç gelirlerini arttırmayı amaçlayan bir endüstrileşmeye girişmek. Lakin bunu mevzuda seçici olmak ve ülkenin İthalat bağımlılığını azaltıcı bir strateji izlemek yerinde olacaktır. Lakin günümüzde bu mevzuda gidilebilecek Fazla Meydan yok maalesef. Bu yüzden cari dengeyi sağlamak için ithalatı azaltıcı bir endüstrileşme tercih edilebilecekken, asıl Aka katkı ihracatta katma değer arttırıcı üretim gerçekleştirebilmektir.
Son olarak belirtmekten yara gördüğüm bir bahiste ülkemizin güç siyasetini gözden geçirerek, dışa bağımlılığını azaltmak.
Türkiye Batı’dan kapital çekmek zorunda
– Seçim öncesindeki dört ayda Hazine 417 milyar TL’lik tarihi Aleni verirken, arka kapıdan döviz ve altın satışlarıyla da Merkez Bankası rezervleri seferber edildi. Seçim sonrası Merkez Bankası rezervleri ve diğer açıklar nasıl telafi edilebilir?
Bu yeni devirde beklentimiz Türkiye’nin yabancı kapital piyasalarıyla entegre olup, kapital çekmesi beklenmektedir. Seçim öncesi ekseriyetle Orta Doğu, Rusya ve kısmen Çin üzere merkezlerden mali kaynak sağlayan Türkiye’nin batılı kapital piyasalarından kaynak çekebilmesi Ehemmiyet arz etmektedir. Lakin her iki piyasanın beklentileri birbirinden farklıdır. şark menşeili kapital daha Fazla devlet denetimi altında mobilize edilirken, batılı sermayenin daha Fazla piyasa şartlarına nazaran ve piyasa iştirakçilerinin beklentilerine nazaran gerçekleşmektedir.
Piyasa beklentileri ise, daha fazla piyasa sisteminin işlerliğini tehlikeye sokmayacak birtakım garantilere gerek duyar. Kişiselleşmemiş bir Yönetim pratiği en Değerli beklentidir. Akabinde hukuk teminatı ve iktisat idaresinde dünya ile koordine olmuş bir idarenin yer alması bu mevzudaki öbür beklentilerdir.
Bu Temel şartların sağlanması durumunda Türkiye’nin batılı merkezlerden kapital çekebilme imkânı vardır. kapital girişinin Hız kazanması tıpkı vakitte TL’nin çok değer kazanmasını istemeyeceğini umduğumuz TCMB’nin rezerv biriktirmesi için de elverişli bir ortam sağlayacaktır. Esasen kısa periyotta bundan Öbür deva de yok. Lakin bu kapital akımlarında bir tıkanıklık yaşanırsa, ülkemizin memleketler arası mali kurumların dayanağına gereksinim duyabilir. En nihayet seçimlerin akabinde ortaya çıkan siyasi Bina Dilek ediğimiz ölçüde sermayenin batılı kaynaklardan temin edilmesinde meşakkat çıkaracağa benziyor. Bu günden sonra yaşanacak gelişmeleri bütün ülke olarak İlgi ile izleyeceğimiz kesin. lakin bu türlü bir kapital girişinin olmamasının sonucu, ülkemizde Önemli bir sakinlik tehlikesini gündeme getirebilir. Bilhassa bu seçim devri sırasınca uygulanan siyasetler ve verilen vaatlerin finansmanı ayrıyeten halk ve genel olarak iktisat üzerine Önemli bir maliyet yüklemiştir. Bunların finansmanı da dâhil olmak üzere Türkiye’nin dışarıdan kapital gereksinimi beklenenden daha Çok olmuştur.
Yorum Yok