Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Yöneticisi Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, yurttaş açısından en can yakıcı sorunun geçim olduğuna dikkat çekerek “Yüksek Besin enflasyonu ile adeta çıldıran kira enflasyonu fiyatları eritti” dedi.
Enflasyonun hâlâ yüzde 50’de ve İktisat siyasetlerine itimat olmadığından berbat halde katılaşmış durumda olduğunu anlatan Gürsel, “Yeni iktidar Aka bir bütçe açığını Çağ alacak. Bu açığın kısa müddette azaltılması güç lakin en azından artırılmaması gerekiyor” diye konuştu. Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ile iktisattaki nihayet gelişmeleri konuştuk.
- Enflasyonda beklenen düşüş yok. Piyasa faizi yüzde 50’yi aştı. Hariç ticaret rekor düzeyde Aleni veriyor. İktisatta Türkiye modelinin geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Türkiye iktisadı çıkmaz yolda. Bu kanaate yeni varmış değilim. Uzunca müddettir bu türlü düşünüyorum. Asaf Cenk Akat ile Birlikte derlediğimiz kitaba yaklaşık 1.5 Yıl Evvel “Türkiye iktisadı çıkmaz yolda” başlığını koymaya karar vermiştik. Kitap geçen hafta “Çıkmaz Yol: Dünden Yarına Türkiye Ekonomisi” başlığı ile yayımlandı.
GÜVEN YERLE BİR OLDU
Türkiye iktisadı çıkmaz bir yola iktidar tarafından adım adım sokuldu. Kaynaklar randıman artırıcı teknolojileri geliştirmeye yöneltileceğine rant iktisadına yığıldı. Dışa açık, milletlerarası mal ve finans piyasaları ile bütünleşmiş iktisatların yerleşik ve sınanmış kuralları terk edildi. Yerine akılcılık hatta izan ile açıklanması güç yeni kurallar getirildi. Aslında bunlar kural sıfatını da hak etmiyorlar ya, neyse.
Para siyaseti saplantı derecesine varan bir ısrarla rayından çıkartıldı. Piyasalarda sıkıntılar baş gösterdikçe kapital hareketleri özgürlüğüne kimi yasal kimi aba altından Değnek gösterilerek Aka ölçüde nihayet verildi. Daha vahimi Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, halk bankaları üzere devletin Temel iktisat kurumları adeta iğdiş edildi ve fonksiyonlarını yapamaz hale geldiler. Sonuçta gerek yerli gerek yabancı ekonomik aktörlerin Türkiye iktisadına ve idaresine inancı yerle yeksan oldu.
Gelinen nokta ortada: Türkiye’nin ekonomik göstergeler tablosunda Fazla sayıda Kırmızı Fer yanıyor.
İŞSİZLİK YÜKSELECEK
- Bu Kırmızı ışıklar hangileri?
Enflasyon hâlâ yüzde 50’de ve İktisat siyasetlerine itimat olmadığından makus halde katılaşmış durumda. Hariç ticaret açığı şubat ayında yıllık 98 milyar dolara ulaştı. Bir Yıl Evvel 40 milyar dolardaydı. Cari Aleni 55 milyar dolara yükseldi. Bir Yıl Evvel 15 milyar dolardı. Açığın finansmanı giderek gizemli bir Vaziyet aldı. Net kusur eksik kalemi bir Yıl Evvel 3 milyar dolardı artık 25 milyar dolar. Yani cari açığın neredeyse yarısı kaynağı muhakkak olmayan döviz girişi ile karşılanmış. Geçen yılın ikinci yarısında ekonomik büyüme yüzde 4’ün altına geriledi ve varsayımlar hala bu seviyede olduğunu söylüyor. 2021 yılının yüksek büyüme ve istihdam artışı sayesinde yüzde 10’a kadar düşen işsizlik oranı yükselme işaretleri veriyor.
EN BÜYÜK Problem GEÇİM
- Şu anda Türkiye iktisadının yaşadığı en can yakıcı sorunlar nelerdir, yurttaşı nasıl günler bekliyor?
Vatandaş nihayet dört yıldır zati güç günler yaşadı hala de yaşamaya devam ediyor. Vatandaş açısından en can yakıcı Sorun geçim sorunu. Yüksek Besin enflasyonu ile adeta çıldıran kira enflasyonu fiyatları eritti. Türkiye iktisadı çıkmaz yola sapmadan Evvel fiyatların ulusal gelir içindeki hissesi yüzde 34 civarındaydı yüzde 26’ya indi. Yüksek girdi enflasyonu nedeniyle esnafın ve çiftçinin gelirleri de erimiş durumda. Düşük gelirli bölümlerde yoksulluk dört Yıl öncesine nazaran arttı. Bundan Evvel orta gelirliler Hane ve otomobil alabiliyorlardı. Hane fiyatları pek Fazla kentte 3-4 katına çıktı. Otomobiller da artık Fazla değerli. Bırakın orta gelirlileri, orta üst gelirli kesitler bile bu Temel gereksinimlere ulaşamaz hale geldi. İşsizlik de bir öbür yakıcı sorun. 3.5 milyon Aleni işsiz hiç de az değil. Üstelik bölgeden bölgeye de Aka farklılık gösteriyor. mesela Güneydoğu’da işsizlik oranı yüzde 30 civarında. Yüksek tahsilli bayanlarda da işsizlik nihayet birkaç yılda Fazla yükseldi.
- Yaşanan derin ekonomik krizden çıkış için seçimden sonra istikbal iktidar nasıl bir ekonomik siyaset izlemeli, bu siyasetin faturası ne olur?
Seçimde gerçekleşme ihtimali yüksek iki seçenek var: Birincisi Kemal Kılıçdaroğlu cumhurbaşkanı olur, TBMM’de de geniş muhalefet çoğunluğu kazanır. İkincisi Kılıçdaroğlu cumhurbaşkanı olur ancak TBMM’de çoğunluğu Cumhur İttifakı kazanır. Birinci durumda ekonomik kurumlar Temel fonksiyonlarına Geri kavuşturulacak, itimat tekrar tesis edilecek, sabit kapital yatırımları ile direkt yabancı kapital ve portföy yatırımları canlanacak, Türk Lirası değerlenmeye başlayacak. Bu şartlarda enflasyon sistemli bir biçimde düşüşe geçecek. Bu işin kolay tarafı lakin riskler de barındırıyor. Merkez Bankası faizleri süratle yükseltirse TL kısa müddette çok değerli hale gelebilir. Bu İhracat ve cari Aleni açısından hiç âlâ olmaz. Yeni iktisat idaresi tedavinin dozunu Fazla âlâ ayarlamak zorunda.İşin güç tarafını altılı masanın gelirler ve toplumsal dayanaklar konusunda yaptığı vaatler oluşturuyor. Bu vaatlerin acil bir halde yerine getirilebilmesi olanaksız zira kâfi kaynak yok. Yeni iktidar Aka bir bütçe açığını Çağ alacak. Bu açığın kısa müddette azaltılması güç fakat en azından artırılmaması gerekiyor. bütün vaatler kısa müddette yerine getirilmek istenirse makroekonomik istikrarlar daha beter hale gelebilir.
- Ya ikinci durumda?
İkinci durumda dizginler Biricik elde olmayacak. Cumhurbaşkanı hükümetinin işi de bir epey zorlaşacak. iktisat siyasetleri Tekrar meselesiz uygulanır lakin toplumsal siyasetler yasama gücü gerektirdiğinden kanun kararında kararnameler ile fakat kısmen uygulanabilir. Bu durumda seçimlerin birkaç Yıl sonra yenilenmesi zaruret haline gelebilir.
Yorum Yok