Strateji ve Bütçe Başkanlığı, yayınladığı ‘Kahramanmaraş ve Hatay Sarsıntıları Raporu’nda zelzele felaketinin yol açtığı maddi ziyanları açıkladı. Sarsıntılar nedeniyle tarım kesimi de Aka ziyan aldı.
‘Kahramanmaraş ve Hatay Sarsıntıları Raporu’na nazaran; tarım dalında meydana gelen hasarların toplamı birinci tespitlere nazaran 24,2 milyar TL (1,3 milyar dolar) seviyesinde gerçekleşti. Zelzeleden ziyan gören hayvanların telafisi için ise Ziraî Destekleme Bütçesine 580,3 milyon TL (30,7 milyon dolar) ödenek tahsis edilmesine muhtaçlık duyulduğu belirtildi. Hayvan yetiştiricilerine dağıtılmak üzere 2023 Mart ayı başına kadar alınmış ve önümüzdeki süreçte alınacak olan yem için 1 milyar TL (53 milyon dolar) ödenek muhtaçlığı bulunduğu kaydedildi.
BÖLGENİN TARIM VE HAYVANCILIKTAKİ YERİ
Rapora nazaran; ülkenin ziraî hasılasının yüzde 15,3’ü zelzeleden etkilenen vilayetlerde üretiliyor. Gaziantep dışında kalan vilayetlerde tarımın iktisat içindeki hissesi ülke ortalamasının üzerinde. tarım kesiminin Yekün üretim içindeki hissesi Şanlıurfa’da yüzde 20,8, Kilis ve Diyarbakır’da yüzde 14, Adıyaman’da yüzde 13,1.
Bölgenin 40,3 milyon dekar büyüklükteki tarım yeri varlığı ülkemizdeki tarım yerlerinin yüzde 16,9’una tekabül ediyor. 2022 yılı prestijiyle Türkiye’de meyvecilik yapılan alanların yüzde 26’sı, tarla tarımı alanının yüzde 16,2’si bu vilayetlerde bulunuyor. Bölge, kayısı, badem, nar ve zeytin üretimi açısından ülke tarımında Değerli bir yere sahip.
Ülkemizde büyükbaş hayvan varlığının yüzde 13’ü, küçükbaş hayvan varlığının yüzde 17,8’i zelzele vilayetlerinde bulunuyor. 2022 yılında bölgede 2.375 kutu ipek böceği yetiştirilirken bu değer Türkiye üretiminin yüzde 42,6’sına tekabül ediyor.
Ülkemiz orman varlığının yaklaşık yüzde 11’i, ağaç servetinin yüzde 6’sı ve yıllık artımın yüzde 7’si zelzeleden etkilenen bölgede yer alıyor. 2021 yılında Yekün fidan üretiminin yüzde 19’u, endüstriyel plantasyon çalışmalarının yüzde 24’ü ve ağaçlandırma faaliyetlerinin yüzde 23’ü bu vilayetlerde gerçekleştirildi. 2021 yılı kayıtlarına nazaran bölgede 2.311 orman köyü bulunuyor ve bu köylerde 1.003.119 orman köylüsü yaşıyor.
Ülkemizde su eserleri yetiştiriciliğinin yaklaşık yüzde 12’si zelzele bölgesinde yapılıyor. 2021 yılı bilgilerine nazaran ülke genelinde İç sularda üretilen alabalığın yüzde 38’i bölgeden sağlanıyor.
Deprem bölgesindeki vilayetler ülkemizin su kaynakları bakımından en Güçlü havzalarından olan Seyhan, Ceyhan, Asi ve Fırat havzalarında yer alıyor. Türkiye’nin havza yağış alanının yüzde 30’u, yıllık akış ölçüsünün ise yüzde 39’u bu havzalarda yer alıyor. zelzele bölgesinde faaliyette olan 140 depolama tesisi ve 234 sulama tesisi bulunuyor. Bu tesislerden sulanan Meydan 943 bin 778 hektar.
HAYVAN ÖLÜMLERİ
Hayvancılık kesiminde Yekün hayvan varlığındaki hasarın tespitine yönelik çalışmalar sürerken var durumda 8 bin 241 büyükbaş, 64 bin 260 küçükbaş, 42 bin baş kanatlı hayvanın öldüğü belirlendi. Ayrıyeten Adıyaman’da 533 bin, Malatya’da ise 168 bin civciv telef oldu. Bu kapsamda, hayvan vefatları nedeniyle yetiştiricilerin 602,5 milyon TL (31,9 milyon dolar) kayba uğradığı iddia ediliyor.
Deprem bölgesinde bulunan 233 bin 230 ağıl ve ahırın 13 bin 284 adedi yıkıldı. Bölgede bulunan yaklaşık 1,6 milyon arı kovanından 5.756’sının ziyan gördüğü belirlendi. Bunların yine temin edilmesinin maliyetinin 8,6 milyon TL (456 bin dolar) olduğu kestirim ediliyor.
Adana, Diyarbakır, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Hatay’da bulunan Özel bölüme ilişkin 558 bin 250 ton kapasiteli 12 Eser deposunun kapasite olarak yüzde 26,1’i ağır hasarlı, yüzde 33,4’ü orta hasarlı ve yüzde 40,6’sı ise az hasarlı. Bu hasarların Yekün maliyetinin 221 milyon TL (11,7 milyon dolar) olduğu kestirim ediliyor.
Bölgede yer Meydan Toprak Mahsulleri Ofisine (TMO) ilişkin Yekün 315 bin 100 ton kapasiteli 18 deponun kapasite olarak yüzde 9,5’i yıkık, yüzde 22,1’i orta hasarlı, yüzde 68,4’ü az hasarlı. Yekün hasarın 81,6 milyon TL (4,3 milyon dolar) olduğu iddia ediliyor.
Tarım İşletmeleri genel Müdürlüğü (TİGEM)’nün Malatya Sultansuyu tarım İşletmesinde Beygir tavlaları ve kaba Ant koruma edildiği sundurmalarda hasarlar meydana geldi. Ceylanpınar tarım İşletmesinde ise sulama ünitelerinde hasar tespit edildi. Laf konusu işletmelerde tespit edilen hasarın Yekün maliyeti 134,1 milyon TL (7,1 milyon dolar) olarak hesaplandı.
Deprem bölgesinde yer Meydan Özel dala ilişkin birtakım İç su yetiştiriciliği tesisinde meydana gelen hasar nedeniyle 101 ton balık ve 37,4 milyon yavru balık öldü, Yekün balık maliyeti 63,2 milyon TL (3,4 milyon dolar) olarak hesaplandı.
Gıda kesiminde ise Hatay Besin Denetim Laboratuvarında yer Meydan makine-teçhizatta sarsıntıda çıkan yangına bağlı olarak yaklaşık 50 milyon TL (2.7 milyon dolar) fiyatında, Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.’ye bağlı Malatya ve Elazığ Şeker Fabrikalarında ise yaklaşık 1,3 milyon TL (69 bin dolar) fiyatında hasar tespiti yapıldı.
Depremden etkilenen 11 vilayette Orman genel Müdürlüğüne (OGM) ilişkin Yekün 224 bin m2 kapalı alanlı 819 yapı ve tesisin 12’si yıkıldı, 65’i ağır hasar gördü, 32’si orta hasarlı ve 89’u hafif hasarlı olarak kaydedildi. Bu binaların tekrar üretim, güçlendirme yahut tamiri planlanıyor.
Diğer taraftan OGM’ye ilişkin Amel makinası, çeşitli donanım ve fidanlık tesislerinde de hasar meydana geldi, bütün OGM yapı ve ekipmanlarındaki hasarın toplamı yaklaşık 3 milyar TL (159 milyon dolar) olarak hesaplandı. DSİ tarafından birinci etapta hesaplanan kestirimi hasar meblağı 19,5 milyar TL (1,03 milyar dolar).
Baraj ve göletler kategorisi altında yer Meydan en Aka 14 baraj ve gölete ait hasar meblağı 2.7 milyar TL (141.8 milyon dolar) olarak iddia ediliyor.
Yorum Yok